ปฏิบัติการไจตระ ถอดรหัสคณิคศาสตร์ขอมพันปี ปราสาทภูเพ็ก สกลนคร
Operation Chaitra 1940: decoded the Ancient Khmer's mathematic Prasat Phupek Sakon Nakhon Thailand
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide02.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide01.jpg)
"ปราสาทภูเพ็ก" มรดกที่ค้างคาจากยุคขอมพันปี
ปัจจุบันเราๆท่านๆรู้จักโบราณสถานแห่งนี้ในชื่อ "ปราสาทภูเพ็ก" ตั้งอยู่บนยอดภูเขาที่ชื่อภูเพ็กสูงจากระดับน้ำทะเล +520 เมตร ณ หมู่บ้านภูเพ็ก ตำบลนาหัวบ่อ อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร นักโบราณคดีจากกรมศิลปากรสันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 16 - 17 เป็นปราสาทที่สร้างไม่เสร็จจึงไม่มีคำจารึกและรูปสลักดังเช่นปราสาทหลังอื่นๆ ไม่มีใครรู้ว่าปราสาทหลังนี้มีความเป็นมาอย่างใด มีเพียงเรื่องเล่าจากนิทานอุรังธาตุว่าผู้ชายกับผู้หญิงสร้างปราสาทแข่งกันเพื่อแย่งยิง "อุรังคธาตุ" ที่พระมหากัสสะปะนำมาจากอินเดียไปประดิษฐานในสถานที่ของฝ่ายตน ฝ่ายชายสร้างปราสาทบนยอดภูเขา (ภูเพ็ก) ฝ่ายหญิงสร้างปราสาทนารายณ์เจงเวงบริเวณทิศตะวันตกนอกตัวเมืองหนองหารหลวง ทั้งสองฝ่ายเริ่มสร้างตอนพลบค่ำและสัญญากันว่าถ้าเห็น "ดาวเพ็ก" (ดาวพระศุกร์) ขึ้นเมื่อใดให้หยุดและเอาผลงานมาตัดสิน ฝ่ายหญิงใช้อุบายยั่วยวนจนฝ่ายชายไม่มีสมาธิทำงาน และพอรุ่งสางฝ่ายหญิงสร้างปราสาทของตนเสร็จก็จุดโคมลอยขึ้นบนฟ้าหลอกว่า "ดาวเพ็ก" ขึ้นแล้ว ฝ่ายชายจึงหยุดก่อสร้างและเป็นฝ่ายแพ้ มารู้ตอนหลังว่าถูกหลอกและพูดอย่างประชดประชันว่า "ดาวเพ็กมุสา" เป็นที่มาของชื่อ "ปราสาทภูเพ็ก" ในความเป็นจริงไม่มีข้อมูลทำไมจึงสร้างไม่เสร็จ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide03.jpg)
ปราสาทภูเพ็ก สร้างด้วยหินทรายทั้งหลังแต่สร้างได้เพียงที่เห็น พูดกันแบบติดตลกว่า "ผู้รับเหมาทิ้งงานในงวดที่ 2" และ สตง.ได้ขึ้นบัญชีดำผู้รับเหมารายนี้ไว้แล้ว
"รอยขีดเส้นตรง" ที่พื้นประตูทิศตะวันออก ..... รหัสคณิตศาสตร์?
อย่างไรก็ตามพวกเขาทิ้งร่องรอยที่เห็นได้ชัดเพียงอันเดียวคือ "รอยขีดเส้นตรง" ที่พื้นประตูทิศตะวันออก ในสายนักพิภพวิทยาอย่างผมมองว่า "นี่คือรหัสคณิศาสตร์" มีความหมายในเชิงดาราศาสตร์เพราะเป็นแนวแกนกลาง (centerline) ที่กำหนดให้ตัวปราสาทหันหน้าเข้าหา "ทิศตะวันออกแท้" (due east at azimuth 90) ที่ทราบเช่นนี้เพราะใช้อุปกรณ์ GPS และเข็มทิศ ......... แต่คำถามที่น่าคิด เมื่อครั้งยุคขอมเรืองอำนาจพวกเขาไม่มีอุปกรณ์วิทยาศาสตร์แต่ทำไมจึงสามารถวางแนวปราสาทให้ตรงทิศตะวันออกแท้ได้อย่างแม่นยำ ........ ใช้องค์ความรู้อะไร? นี่คือที่มาของ "ปฏิบัติการไจตระ" (Operastion Chaitra 1940)
ปราสาทภูเพ็กหันหน้าตรงกับทิศตะวันออกแท้ (due east) ทำมุม 90 องศา จากทิศเหนือแท้ (true north)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide26.jpg)
เครื่อง GPS แสดงตัวเลขมุมกวาด 90 องศา (azimuth 90) แสดงถึงทิศตะวันออกแท้ (due east)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide27.jpg)
Application Compass ของ Iphone ก็แสดงมุมกวาด 90 องศา
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide28.jpg)
เข็มทิศก็ยืนยันว่าปราสาทหลังนี้หันหน้าที่ทิศตะวันออกแท้
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide08.jpg)
ปราสาทหลังนี้ไม่มีคำจารึกและรูปสลัก มีเพียง "รอยขีดเส้นตรง" ที่พื้นประตูทิศตะวันออก
พิสูจน์ด้วยเทคโนโลยีร่วมสมัยกับขอมพันปี
เพื่อเป็นการเล่นในรูปแบบ "แฟร์ๆ" ระหว่างคนในยุค Thailand 4.0 อย่างผมกับท่านพญาขอมพันปี จึงขอโยนทิ้ง GPS Iphone เข็มทิศ และนั่ง Time Machine ย้อนเวลาพันปีไปปรากฏตัวในยุคนั้นแต่ในสมองยังคงมีองค์ความรู้ดาราศาสตร์และคณิตศาสตร์ ส่วนอุปกรณ์ไปหาเอาดาบหน้า
1.ปฏิทินมหาศักราชที่ระบุ "เดือนไจตระ" ตามจารึกอโรคยาศาลของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 และจารึกปราสาทสระกำแพงใหญ่จังหวัดศรีสะเกษที่กล่าวถึง "วัษุวัตสงกรานต์" ในฐานะนักเรียนเก่าจากประเทศอินเดียมีความคุ้นเคยกับ "ปฏิทินมหาศักราช" (Saka Calendar) เป็นอย่างดีเพราะไดอารี่ของมหาวิทยาลัยเกษตรแห่งรัฐปันจาบมีวันเดือนปีของปฏิทินนี้
2.องค์ความรู้ดาราศาสตร์และคณิตศาสตร์ที่ว่าด้วยแสงอาทิตย์และเงาในแต่ละฤดูกาล
3.ไม้หนึ่งแท่งเพื่อบันทึกเงาดวงอาทิตย์ในวัน "วิษุวัติ" เดือน "ไจตระ" ปัจจุบันตรงกับวันที่ 21 หรือ 22 มีนาคม
ปฏิบัติการไจตระ เริ่มตั้งแต่เช้าจนถึงเที่ยง วันที่ 22 มีนาคม 2561 ตรงกับวันที่ 1 เดือนไจตระ ปี 1940 แห่งปฏิทินมหาศักราช (1st Chaitra Saka 1940)
อุปกรณ์ที่ใช้มีเพืยงแท่งจับเงาดวงอาทิตย์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide12.jpg)
เริ่มต้นจับเงาดวงอาทิตย์ตั้งแต่เช้าโดยล๊อกให้ปลายเงาตรงกับแนว "รอยขีด" ที่พื้นประตูทิศตะวันออก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide19.jpg)
เงาดวงอาทิตย์เคลื่อนที่เป็นเส้นตรงเกาะติดกับ "รอยขีด" ตั้งแต่เช้าจนเที่ยงวัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide11.jpg)
แสดงว่าเงาดวงอาทิตย์ในวันที่ 1 เดือนไจตระ หรือวิษุวัติสงกรานต์ เป็นเส้นตรงทั้งวันในแนวทิศตะวันออก - ตะวันตก
ไดอารี่ของ Punjab Agricultural University India 1974 ระบุว่าวันที่ 22 March 1974 ตรงกับ Chaitra 1 Saka 1896
รูปร่างหน้าตาของปฏิทินมหาศักราช (Saka Calendar) ที่รัฐบาลอินเดียยังคงใช้เป็นทางการในปัจจุบัน อาณาจักรขอมได้รับอิทธิพลจากอินเดีย (Indianization) จึงรับปฏิทินมหาศักราชไปใช้ในราชสำนัก อนึ่งรัฐบาลอินเดียได้นำปฏิทินมหาศักราชมาปรับปรุงโดยเทียบเคียงกับปฏิทินสากลยุคปัจจุบัน อนึ่งวันแรกของเดือน Chautri เป็นวันขึ้นปีใหม่และตรงกับปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต" (vernal equinox) 21 or 22 March โดยกำหนดให้ปีที่มี 366 วัน (leap year) เดือนไจตระมี 31 วัน และเริ่มต้นตรงกับ 21 มีนาคม ส่วนปีปกติ 365 วัน เดือนไจตระเริ่มตรงกับ 22 มีนาคม
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide23.jpg)
เมื่อวันที่ 21 มีนาคม 2555 ได้บันทึกเงาดวงอาทิตย์ในปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต" (vernal equinox) พบว่าเงาเป็นเส้นตรงในแนวทิศตะวันออก - ตะวันตก
ใช้ก้อนหินวางตามพิกัดที่เงาดวงอาทิตย์เคลื่อนตัวไป
เงาดวงอาทิตย์เป็นเส้นตรง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide24.jpg)
เงาดวงอาทิตย์ในวันที่ 1 ไจตระ (vernal equinox) เป็นเส้นตรงในแนวตะวันออก - ตะวันตก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide20.jpg)
เงาดวงอาทิตย์ (Path of the sun's shadow) ในปรากฏการณ์ "วิษุวัต" จะเป็นเส้นตรงตามแนว ตะวันออก - ตะวันตก
สามารถที่จะทำพิกัดทิศทั้งสี่ได้อย่างแม่นยำจากการบันทึกเงาดวงอาทิตย์ในวันที่ 1 แห่งเดือนไจตระ
อุปกรณ์ง่ายๆในการวางแนว centerline ให้ปราสาทภูเพ็กตรงกับทิศ N - S และ E - W โดยใช้เงาดวงอาทิตย์ในวันที่ 1 ไจตระ หรือ ปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต" (21 - 22 มีนาคม)
การตรวจสอบแนวประตูให้ตรงกับตำแหน่งดวงอาทิตย์ในวันที่ 1 ไจตระ
เพื่อให้แน่ใจก่อนวางกรอบประตูจริงที่ทำด้วยหินแท่งใหญ่ น่าจะใช้กรอบไม้เป็นการชั่วคราวเพื่อทดสอบพิกัดให้แน่ชัดว่าตรงกับตำแหน่งดวงอาทิตย์ในวันที่ 1 ไจตระ โดยทิ้งเชือกและลูกดิ่งให้ตรงกับตรงกลางประตู และสังเกตดวงอาทิตย์ในวันดังกล่าว
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide57(1).jpg)
ทิ้งลูกดิ่งให้ตรงกับ centerline ที่กลางประตู
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1522476495/Slide58(1).jpg)
ดวงอาทิตย์ในวันที่ "1 ไจตระ" จะตรงกับแนวเชือกของลูกดิ่งแสดงว่าการวางแนวถูกต้อง
สรุป
กรรมวิธีและอุปกรณ์ง่ายๆร่วมสมัยกับขอมพันปีโดยบันทึกเงาดวงอาทิตย์ (shadow plot) ทำให้สามารถวางแนว centerline ปราสาทภูเพ็กได้อย่างแม่นยำ ไม่แพ้การใช้อุปกรณ์ไฮเทค เช่น GPS และ Iphone ของยุค Thailand 4.0
อาจกล่าวได้ว่า "รอยขีด" บนพื้นประตูทิศตะวันออกเป็นเสมือน "รหัสคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์" จากยุคขอมพันปี