Operation Rahu Episode VI
How Far and How Big is the Moon
Partial Lunar Eclipse 8 August 2017
ปฏิบัติการราหูเพื่อการศึกษาแบบบูรณาการระหว่างวิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์ วัดระยะทางจากโลกไปดวงจันทร์และวัดขนาดของดวงจันทร์ ในปรากฏการณ์จันทรุปราคา 8 สิงหาคม 2560
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide01(1).jpg)
ก่อนอื่นใคร่ขอขอบพระคุณนักคณิตศาสตร์และนักดาราศาสตร์ชาวกรีกเมื่อครั้งบรรพกาล 3 ท่าน ได้แก่ Pythagoras, Aristarchus และ Eratosthenes ที่ได้ส่งมอบมรดกความรู้อันล้ำค่าแก่มวลมนุษย์ ทำให้ผมได้ศึกษา ค้นคว้า และนำมาพัฒนาต่อยอดให้ทันยุคทันสมัย และเป็นที่มาของ "ปฏิบัติการราหู" รวม 6 ครั้ง (Operation Rahu Episode I - VI)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide1(4).jpg)
ความเป็นมา
จากการศึกษาผลงานของนักดาราศาสตร์ชาวกรีกโบราณ Aristarchus of Samon 310 - 230 BC ทำให้ทราบวิธีคำนวณระยะทางจากโลกไปดวงจันทร์และนำไปทดสอบด้วยตนเองเป็นครั้งแรกในปรากฏการณ์จันทรุปราคาเต็มดวงเมื่อวันที่ 15 เมษายน 2557 ที่รัฐ Oklhoma USA หลังจากนั้นได้พัฒนาสมการขึ้นมาใหม่โดยต่อยอดวิธีการของท่าน Aristarchus ให้เป็นระบบ digital โดยใช้ภาพถ่ายจันทรุปราคาเพียงภาพเดียว และได้ทดลองใช้งาน 3 ครั้ง วันที่ 8 ตุลาคม 2557 วันที่ 4 เมษายน 2558 และ 27 กันยายน 2558 ปรากฏว่า "สมการใหม่ระบบดิจิต้อล" ใช้งานได้ดีมีความเที่ยงตรงสูงและไม่มีอะไรยุ่งยาก อุปกรณ์ที่ใช้มีเพียงกล้องถ่ายรูปกับโปรแกรม PowerPoint บวกความรู้ดาราศาสตร์และคณิตศาสตร์ระดับมัธยม สามารถศึกษารายละเอียด Operation Rahu I - IV ได้ในเว้ปไซด์เดียวกันนี้ (www.yclsakhon.com)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide17.jpg)
โลโก้ของปฏิบัติการราหู Operation Rahu ทั้ง 4 ครั้ง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide65.jpg)
ปฏิบัติการราหู ครั้งที่ 5 เป็นการวัดระยะทาง โลก - ดวงอาทิตย์ เมื่อวันที่ 9 มีนาคม 2559
ทำไมจึงใช้ชื่อ "ปฏิบัติการราหู" (Operation Rahu)
เป็นสไตล์ของผมโดยส่วนตัวที่ชอบผสมผสานระหว่างวิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์ ทำให้ปฏิบัติการทุกครั้งต้องมีชื่อรหัสที่สะท้อน Story Behind อาจจะเป็นเรื่องราวจากวรรณคดี ประวัติศาสตร์ ความเชื่อ หรือเหตุการณ์อย่างใดอย่างหนึ่งซึ่งสอดคล้องกับปฏิบัติการนั้นๆ
Operation Rahu มาจากเรื่องราวของ "ราหูอมจันทร์" ตามความเชื่อในศาสนาฮินดูและพุทธมหายาน ซึ่งกล่าวถึงพิธีการกวนน้ำอมฤตของเหล่าเทวดาและอสูร แต่ถูกราหูแอบมาแย่งน้ำอมฤตไปกิน เทพจันทราและเทพสุริยาเห็นเหตุการณ์จึงร้องบอกพระวิศนุให้รีบขว้างจักรตัดคอราหูเพื่อเอาน้ำอมฤตคืน ทำให้ราหูเหลือเพียงส่วนหัวที่เป็นอมตะเพราะได้ลิ้มรสน้ำอมฤตไปส่วนหนึ่ง ราหูเกิดความแค้นต่อเทพจันทราและเทพสุริยาจึงพยายามหาโอกาสใช้ปากไล่งับเทพทั้งสอง เป็นที่มาของชื่อ "ราหูอมจันทร์" ท่านที่สนใจสามารถอ่านรายละเอียดในบทความ "ราหู....น้ำอมฤต.....สนามบินสุวรรณภูมิ" ของเว้ปไซด์เดียวกันนี้
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide18.jpg)
ผู้หลักผู้ใหญ่ที่สร้างสนามบินสุวรรณภูมิและสนามบินพนมเป็ญได้สั่งการให้นำ "พิธีกวนน้ำอมฤต" ไปไว้ที่นั่นเพื่อเป็นศิริมงคล ทุกท่านที่เดินทางไปต่างประเทศผ่านสนามบินดังกล่าวจะต้องได้เห็นภาพแบบนี้และอดไม่ได้ที่จะถ่ายรูปเป็นที่ระลึก
มีประโยชน์ต่อ STEMS Education อย่างไร และทำไมจึงเชิญชวนโรงเรียนในภาคอีสานเข้าร่วมโครงการ
คำว่า STEMS Education หมายถึงการเรียนรู้เชิงบูรณาการระหว่างวิชา Science - Technology - Engineering - Mathematic - Social Science พูดง่ายๆก็คือการผสมผสานระหว่าง "วิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์" ดังนั้นนักเรียนที่จะเข้าร่วมปฏิบัติการครั้งนี้จะได้รับความรู้แบบผสมผสานระหว่างวิชาต่างๆอย่างจุใจ อีกทั้งเป็นปฏิบัติการดาราศาสตร์ในรูปแบบใหม่เกิดจาก "ความคิดนอกกรอบที่จับต้องได้" เพื่อสร้างแรงจูงใจให้นักเรียนมีความคิดสร้างสรรในการค้นหาความรู้ใหม่ๆด้วยตนเอง
เบื้องต้นมองหาโรงเรียนในภาคอีสานตอนบนและอีสานตอนล่างซึ่งมีระยะทางห่างกันมากกว่า 200 กิโลเมตร เพื่อจับคู่ปฏิบัติการ หรือคู่มิตรดาราศาสตร์ (Astronomical Partner) ดังนี้
คู่ที่ 1 โรงเรียนศรีบัวบานวิทยาคม อ.เมือง จ.นครพนม N 17.39 E 104.72 กับ โรงเรียนตาเบาวิทยา อ.ปราสาท จ.สุรินทร์ N 14.64 E 103.47 ระยะทาง 332 กิโลเมตร
คู่ที่ 2 โรงเรียนธาตุนารายณ์วิทยา อ.เมือง จ.สกลนคร N 17.19 E 104.08 กับ โรงเรียนตาเบาวิทยา อ.ปราสาท จ.สุรินทร์ N 14.64 E 103.47 ระยะทาง 290 กิโลเมตร
เหตุผลที่ต้องจับคู่โรงเรียนในภาคอีสานตอนบนและภาคอีสานตอนล่าง เนื่องจากจะต้องทำ "ปฏิบัติการอีราโต้สทีเนส วัดโลกทั้งใบด้วยไม้แท่งเดียว" (Operation Eratosthenes) ให้ได้ตัวเลข "เส้นรอบวงและเส้นผ่าศูนย์กลางของโลก" เพื่อนำไปเข้าสมการในปฏิบัติการราหู (Operation Rahu) คำนวณระยะทางจากโลกไปดวงจันทร์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide42.jpg)
ตำแหน่งที่ตั้งของโรงเรียนทั้งสามแห่ง โรงเรียนศรีบัวบานวิทยาคม อำเภอเมืองจังหวัดนครพนม และโรงเรียนธาตุนารายณ์วิทยา อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร อยู่ภาคอีสานตอนบน ส่วนโรงเรียนตาเบาวิทยา อำเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร์ อยู่ภาคอีสานตอนล่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide02.jpg)
ปฏิบัติการอีราโต้สทีเนส (Operation Eratosthenes) เป็นการคำนวณความยาวของเส้นรอบวงโลกโดยใช้ไม้แท่งเดียว
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide13(1).jpg)
ราวสองพันกว่าปีที่แล้วนักดาราศาสตร์ชาวกรีก อีราโต้สทีเนส (Eratosthenes) ได้สร้างสมการคำนวณเส้นรอบวงโลกโดยใช้มุมดวงอาทิตย์ในปรากฏการณ์ครีษมายัน (Summer Solstice) และระยะทางระหว่างเมือง Alexandria - Syene ที่อาณาจักรอียิปส์
ขั้นตอนและวิธีการ
สูตรการวัดระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ จำเป็นต้องใช้ตัวเลขเส้นผ่าศูนย์กลางของโลกเป็นข้อมูลเบื้องต้น ดังนั้นจึงต้องเริ่มด้วยการวัดเส้นรอบวงโลกโดย "ปฏิบัติการอีราโต้สทีเนส" (Operation Eratosthenes) และดัดแปลงเป็นเส้นผ่าศูนย์กลางด้วยสูตร 2Pai x radius
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide81.jpg)
สูตรการคำนวณระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ โดย Modified ให้เป็นระบบ Digital จากวิธีการดั้งเดิมของนักดาราศาสตร์ชาวกรีก Aristarchus of Samos เมื่อสองพันปีที่แล้ว สูตรนี้จำเป็นต้องใช้ตัวเลขเส้นผ่าศูนย์กลางของโลก (AB) เป็นพื้นฐาน
1.Operation Eratosthenes หาความยาวเส้นรอบวงโลกด้วยวิธีการของนักดาราศาสตร์ชาวกรีกโบราณ Eratosthenes วิธีการนี้ได้ปฏิบัติมาแล้วระหว่างปราสาทภูเพ็ก สกลนคร ประเทศไทย กับ ปราสาทบายน เสียมเรียบ ประเทศกัมพูชา เมื่อวันที่ 21 มีนาคม 2555 อ่านรายละเอียดได้ในบทความ "วัดโลกทั้งใบไทยกัมพูชา" เว้ปไซด์เดียวกันนี้ ในครั้งนี้เป็นการจับคู่ระหว่างโรงเรียนเพื่อคำนวณหาความยาวเส้นรอบวงโลก กำหนดดำเนินการตรงกับปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ "ครีษมายัน" (Summer Solstice) กลางวันยาวที่สุดในรอบปี วันที่ 21 - 22 มิถุนายน 2560
วิธีคำนวณหาความยาวเส้นรอบวงโลก มี step ดังนี้
ทุกโรงเรียนทำ shadow plot เพื่อหามุมของดวงอาทิตย์ ณ เที่ยงสุริยะ (angle of the sun at solar noon) ให้เลือกวันใดวันหนึ่งระหว่างช่วง 20 - 26 มิถุนายน 2560 โดยมีช่วงเวลาปฏิบัติการระหว่าง 10:00 - 13:00 น.
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide28.jpg)
Step 1 หาที่โล่งๆและราบเรียบ เช่น สนามบาสเก็ตบอล สนามตะกร้อ ฯลฯ ติดตั้งอุปกรณ์ "แท่งไม้ พีวีซี เหล็ก ฯลฯ" ให้ตั้งฉากกับพื้นโดยให้เสร็จภายในเวลา 09:30 น. เริ่มต้นสังเกตความยาวของเงาที่ชี้ไปทางทิศตะวันตก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide29.jpg)
Step 2 สร้างวงกลมที่มีรัศมีสั้นกว่าเงาเล็กน้อย
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide30.jpg)
Step 3 รอจนปลายเงาแตะวงกลม ทำสัญลักษณ์ A
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide31(1).jpg)
Step 4 วัดความยาว OA และสร้างเส้นตรง OB = OA ไปแตะวงกลมฝั่งทิศตะวันออก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide32.jpg)
Step 5 ลากเส้นตรงผ่านจุด A และ B จะได้แนวทิศตะวันออก (B) - ตะวันตก (A)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide33.jpg)
Step 6 จากจุด O ลากเส้นตรงให้ตั้งฉากกับ AB ซึ่งเป็นการแบ่งครึ่งทำให้ AC = CB และ OC คือแนวทิศเหนือ - ทิศใต้
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide34.jpg)
Step 7 รอให้เงาเคลื่อนมาทาบกับเส้นตรง OC ทำสัญลักษณ์ D ที่ปลายเงา OD คือเงาของแท่งไม้ ณ เที่ยงสุริยะ (Solar Noon)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide35.jpg)
Step 8 คำนวณด้วย Tangent เพื่อหาค่าของมุมตกกระทบของดวงอาทิตย์ ณ เที่ยงสุริยะ (a)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide40.jpg)
Step 9 คำนวณความยาวเส้นรอบวงโลกด้วยสูตร Eratosthenes ดังภาพ
อนึ่ง การหาค่ามุมตกกระทบของดวงอาทิตย์ ณ เที่ยงสุริยะ มีอีกหนึ่งวิธีเป็นการเรียนรัดใช้เวลาเพียงไม่เกิน 15 นาที เหมาะสำหรับผู้คนประเภท "บ้านไกลเวลาน้อย" ผมใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์กำหนดเวลาเก็บข้อมูลความยาวของเงา ณ เที่ยงสุริยะ และทำเป็นตารางให้ ดังนี้ (อย่างไรก็ตาม นักดาราศาสตร์ผู้ที่เป็นมืออาชีพจะไม่ชอบวิธีนี้เพราะมัน "หน่อมแน้ม" และเป็นการเอาเปรียบนักดาราศาสตร์เมื่อครั้งโบราณมากเกินไป ถ้าบรรพชนเหล่านั้นฟื้นขึ้นมาได้ ท่านคงจะชี้หน้าใส่พวกเราพร้อมกับพูดว่า "พวกสูมันแค่เด็กๆ" )
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide36.jpg)
ตารางกำหนดเวลาวัดความยาวเงาของแท่งไม้ ณ เที่ยงสุริยะ ระหว่างวันที่ 20 - 26 มิถุนายน 2560 สำหรับ 3 โรงเรียน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide37.jpg)
กำหนดเวลา "เที่ยงสุริยะ" (Solar Noon) โรงเรียนศรีบัวบานวิทยาคม นครพนม
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide38.jpg)
กำหนดเวลา "เที่ยงสุริยะ" (Solar Noon) โรงเรียนธาตุนารายณ์วิทยา สกลนคร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide39.jpg)
กำหนดเวลา "เที่ยงสุริยะ" (Solar Noon) ของโรงเรียนตาเบาวิทยา สุรินทร์
ตัวอย่าง "Operation Eratosthenes" ในรอบ 10 ปี ที่ผ่านมา เริ่มครั้งแรกที่โรงเรียนศรีบัวบานวิทยาคม อ.เมือง จ.นครพนมเมื่อวันที่ 23 กันยายน 2550 ประกบคู่กับโรงเรียนม่วงสามสิบอัมพวันวิทยา อ.ม่วงสามสิบ จ.อุบลราชธานี
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide2(2).jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide3.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide4.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide6.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide1(2).jpg)
ปฏิบัติการ Eratosthenes วัดโลกทั้งใบด้วยไม้แท่งเดียว ที่โรงเรียนศรีบัวบานวิทยาคม เมื่อวันที่ 23 กันยายน 2550
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide2.jpg)
เด็กๆได้แสดงฝีมือด้วยตนเองในการคำนวณเส้นรอบวงโลกโดยใช้เงาดวงอาทิตย์
การอบรม Operation Eratosthenes ให้แก่คุณครูคณิตวิทย์ จัดโดยองการพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide1(3).jpg)
องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช) จัดหลักสูตร "ปฏิบัติการอีราโต้สทีเนส" วัดโลกทั้งใบด้วยไม้แท่งเดียว ให้แก่คุณครูมัธยมสายคณิต-วิทย์ รวม 4 รุ่น เริ่มครั้งแรก 22-23 กันยายน 2551
ในการอบรมปฏิบัติการอีราโต้สทีเนสที่ อพวช. มีทั้งบรรยายภาคทฤษฏีและภาคปฏิบัติในสนาม
เดินสายบรรยายเพื่อเตรียมความพร้อมและเก็บข้อมูลในการคำนวณเส้นรอบวงโลก 3 โรงเรียน
โรงเรียนตาเบาวิทยา อ.ปราสาท จ.สุรินทร์
วันที่ 5 มิถุนายน 2560 เตรียมความพร้อมกับนักเรียนมัธยม 6 โดยการจัดการของท่านผู้อำนวยการโรงเรียน ดร.ศักดิ์อนันต์ อนันตสุข
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide68.jpg)
บรรยายให้กับนักเรียน ม.6 โรงเรียนตาเบาวิทยา วันที่ 5 มิถุนายน 2560
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide71.jpg)
นักเรียนชั้นมัธยม 6 โรงเรียนตาเบาวิทยาเก็บข้อมูลมุมตกกระทบของดวงอาทิตย์เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2560
โรงเรียนธาตุนารายณ์วิทยา
วันที่ 7 มิถุนายน 2560 บรรยายให้นักเรียน English Program M.4 M.5 และเก็บข้อมูลจริงวันที่ 21 มิถุนายน 2560
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide67.jpg)
บรรยายเตรียมความพร้อมที่โรงเรียนธาตุนารายณ์วิทยาแก่นักเรียน English Program M.4 M.5
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide69.jpg)
เก็บข้อมูลจริงโรงเรียนธาตุนารายณ์วิทยาตรงกับปรากฏการณ์ครีษมายัน (Summer Solstice) วันที่ 21 มิถุนายน 2560 (อนึ่งกล้องถ่ายรูปของผมตั้งค่าวันที่จากสหรัฐอเมริกา จึงปรากฏวันที่ช้ากว่าประเทศไทย 1 วัน)
โรงเรียนศรีบัวบานวิทยาคม นครพนม
บรรยายแก่นักเรียนชั้นมัธยม 6 และเก็บข้อมูลมุมตกกระทบของดวงอาทิตย์ วันที่ 22 มิถุนายน 2560
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide70.jpg)
โรงเรียนศรีบัวบานวิทยาคม 22 มิถุนายน 2560
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide73.jpg)
ข้อมูลมุมตกกระทบของดวงอาทิตย์ ณ เที่ยงสุริยะของทั้ง 3 โรงเรียน (ตัวสีแดงคือข้อมูลที่ใกล้เคียงกับโปรแกรมคอมพิวเตอร์ดาราศาสตร์มากที่สุด)
สรุปข้อมูลมุมตกกระทบของดวงอาทิตย์ (Angle of Incidence) ในปรากฏการณ์ "ครีษมายัน" วันที่ 21 - 26 มิถุนายน 2560 (Summer Solstice 21 - 26 June 2017) ณ เที่ยงสุริยะ (Solar Noon) ของทั้งสามโรงเรียน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide75.jpg)
ผลการคำนวณเส้นรอบวงโลกภายใต้ "ปฏิบัติการอีราโต้สทีเนส" (Operation Eratosthenes 2017) ของโรงเรียนมัธยม 3 แห่ง ได้แก่ศรีบัวบานวิทยาคม นครพนม ธาตุนารายณ์วิทยา สกลนคร และตาเบาวิทยา สุรินทร์
ผลการคำนวณ "เส้นผ่าศูนย์กลางของโลก" เท่ากับ 12,323 Km
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide77.jpg)
ปฏิบัติการ "อีราโต้สทีเนส" ได้ค่าเส้นรอบวงโลก 38,729 Km คาดเคลื่อน (Error) เพียง 3.2% จากตัวเลขเส้นรอบวงโลกจริงๆ 40,008 Km
2. ปฏิบัติการราหู (Operation Rahu) วัดระยะทางโลก - ดวงจันทร์ และขนาดของดวงจันทร์ คืนวันที่ 7 สิงหาคม 2560 จริงๆคือเวลา 0:03 - 02:18 ของวันที่ 8 สิงหาคม 2560 จะมีปรากฏการณ์ราหูอมจันทร์บางส่วน (partial lunar eclipse) มองเห็นได้ทั่วประเทศไทยและอีกหลายประเทศในทวีปเอเซีย อัฟริกา และออสเตเรีย สามารถใช้ภาพถ่ายของปรากฏการณ์นี้เข้าสมการระบบดิจิต้อลคำนวณระยะทางจากโลกไปดวงจันทร์ ดังตัวอย่างที่แสดงข้างล่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide10.jpg)
แผนที่แสดงประเทศต่างๆที่มองเห็นปรากฏการณ์ราหูอมจันทร์ ณ เวลาสากล GMT 18:20 วันที่ 7 August 2017 สำหรับประเทศไทยจะมองเห็นระหว่าง 0:23 - 02:18 วันที่ 8 สิงหาคม 2560
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide11.jpg)
แผนผังแสดงปรากฏการณ์ราหูอมจันทร์บางส่วน (partial lunar eclipse) วันที่ 8 สิงหาคม 2560 ระหว่างเวลา 0:23 - 02:18
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide13.jpg)
ถ่ายภาพราหูอมจันทร์ด้วยกล้องดิจิต้อลและเลือกภาพที่คมชัดที่สุดมาหนึ่งรูป เวลาที่เหมาะสมที่สุดน่าจะเป็น 01:20
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide14.jpg)
Download ภาพที่คัดเลือกว่าคมชัดมากที่สุดลงในโปรแกรม PowerPoint และใช้เทคนิคภาพเชิงซ้อนสร้างวงกลมเงามืดของโลก (Earth's Umbra) กับวงกลมของดวงจันทร์ เพื่อหาสัดส่วนของเส้นผ่าศูนย์กลาง (D / d) และเอาตัวเลขเส้นผ่าศูนย์กลางของโลกจากปฏิบัติการ Eratosthenes วันที่ 21 - 26 มิถุนายน 2560 มาเข้าสมการก็จะได้ระยะทางจากโลกไปดวงจันทร์ อย่างไรก็ตามขอให้นักเรียนเปรียบเทียบตัวเลขระยะทางจากโลกไปดวงจันทร์ที่ได้กับตัวเลขจริงๆจาก website ขององค์การ NASA มาดูว่ามีค่า % Error มากน้อยเพียงใด
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide15.jpg)
อีกหนึ่งตัวอย่างการคำนวณระยะทางจากโลกไปดวงจันทร์
ปฏิบัติการราหูจากภาพถ่ายจริงของปรากฏการณ์ "จันทรุปราคาบางส่วน"
คืนวันที 7 สิงหาคมต่อเนื่องถึงเช้าตรู่วันที่ 8 สิงหาคม 2560 ท้องฟ้าทั่วภาคอีสานมีเมฆมากและฝนฟ้าคะนองทั่วไปไม่สามารถถ่ายภาพดวงจันทร์ แต่โชคดีที่ได้ประสานกับมัคคุเทศก์อาชีพชื่อคุณ Pom Dararat ที่เชียงใหม่ซึ่งมีความรู้และมีฝีมือในการถ่ายภาพดาราศาสตร์ สามารถเก็บภาพ "ราหูอมจันทร์" ได้ชัดๆเพียงภาพเดียวเพราะที่นั่นก็มีเมฆมากเช่นกัน ภาพนี้เพียงพอต่อการทำ Simulation และเข้าสมการเป็นอย่างดีและมีผลดังนี้
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide78.jpg)
ภาพราหูอมจันทร์เพียงใบเดียวที่คุณ Pom Dararat มัคคุเทศก์อาชีพที่เชียงใหม่ถ่ายได้อย่างสวยงาม ในคืนวันที่ 8 สิงหาคม 2560 เวลา 01:38 น.
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide79.jpg)
นำภาพถ่ายราหูอมจันทร์มาเข้าโปรแกรม PowerPoint Simulation และเข้าสมการตามสูตร ใช้ตัวเลขเส้นผ่าศูนย์กลางของโลก (Earth's Diameter) จากปฏิบัติการอีราโต้สทีเนส 12,323 Km เป็นพื้นฐาน ได้ผลลัพท์ระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ เท่ากับ 395,672 กม. คาดเคลื่อนจากตัวเลขของโปรแกรมคอมพิวเตอร์ดาราศาสตร์เพียง +1.5%
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1486938214/Slide80.jpg)
วัดขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของดวงจันทร์ได้เท่ากับ 3,664 Km คาดเคลื่อนเพียง + 5.5% (เส้นผ่าศูนย์กลางของดวงจันทร์ตามข้อมูลใน Google = 3,474 Km)
สรุป
ปฏิบัติราหู Operation Rahu น่าจะเป็นอีกหนึ่งแรงกระตุ้นให้นักเรียนได้เปิดมิติใหม่แห่งการเรียนรู้ด้วยการประยุกต์ความรู้พื้นฐานในเชิงบูรณาการระหว่างวิชาต่างๆทั้งวิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์ ซึ่งจะนำไปสู่การค้นพบมิติใหม่แห่งองค์ความรู้ด้วยตนเอง ..... ให้สมกับเราๆท่านๆอยู่ในยุค "ไทยก้มหน้า" Thailand 4.0
สรรค์สนธิ บุณโยทยาน
E-mail sansonthi@gmail.com