Tourism Gimmick การสร้างสิ่งเร้าใจแก่แหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์
ผมมีโอกาสได้เข้าร่วมประชุม "บทบาทหน้าที่ร่วมระหว่างภาครัฐและภาคเอกชน สู่ความยั่งยืนของอุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทย วันเสาร์ที่ 15 พฤศจิกายน 2557" ผมมาในภารกิจของที่ปรึกษาหอการค้าสกลนคร และหอการค้าภาคอีสาน นำโดยท่านประธานประพันธ์ เตชะสกลกิจกูล ผมเป็นผู้หนึ่งที่ร่วมอภิปรายและใช้คำพูดว่า.........เราสามารถเพิ่มมูลค่าแก่โบราณสถานในประเทศไทยด้วยการใช้ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์เป็นตัวสร้าง Gimmick ....... "ท่านสุริยะเทพมาตามนัด และไม่เคยส่งบิลมาเก็บเงินแม้แต่บาทเดียว"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide5.jpg)
การประชุมครั้งนี้มีท่านรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา นางกอบกาญจน์ วัฒนวรางกูล เป็นประธาน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide4.jpg)
ผมได้รับการแนะนำจากท่านประธานบอร์ดการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย คุณกลินท์ สารสิน ให้ลุกขึ้น comment ก็เลยได้โอกาสอภิปรายสนับสนุนให้มีการใช้ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง "sunrise and sunset" เป็น Tourism Gimmick ซึ่งหลายท่านที่นั่งฟังอยู่ก็เห็นด้วย (ภาพนี้ถ่ายจาก I-Phone ของคุณกลินท์ สารสิน)
ผมยกตัวอย่างประเทศเพื่อนบ้านในกลุ่ม ASEAN เช่น อินโดนีเซีย และกัมพูชา เขาขายบรรยากาศ Sunset เป็น Tourism Gimmick
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide2.jpg)
ร้านอาหารที่เกาะบาหลีมีป้ายเชิญชวนให้นั่งกินดื่มเพื่อชม nice sunset ทำให้สามารถเพิ่มรายได้แก่ผู้ประกอบการ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide4(1).jpg)
บรรยากาศ sunset ที่เกาะบาหลี ก็งามสมชื่อ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide1.jpg)
นั่กท่องเที่ยวจำนวนมากแห่ขึ้นไปชม sunset ที่ปราสาทพนมบาเค็ง Siem Reap กัมพูชา
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide3.jpg)
ผมอยู่ในบรรยากาศ sunset at Prasat Phnom Bakeng ด้วยตนเอง จึงแน่ใจว่าท่านสุริยะเทพมีอิทธิพลต่อการท่องเที่ยวจริงๆ
สร้าง Gimmick ให้กับโบราณสถานสำคัญของประเทศไทย ด้วยคอนเซ็พ "สุริยะเทพมาตามนัด" โดยใช้ตำแหน่งดวงอาทิตย์ในยามเย็นทำหน้าที่เป็น "สุริยะปฏิทินจักรราศี" (Solar Zodiacal Calendar)
หลายท่านอาจะถามว่าทำไมจึงคิดเช่นนี้ แล้วจะได้อะไรขึ้นมาละ ผมมีคำอธิบายครับ
เป็นที่ยอมรับกันในระดับสากลว่า "ธุรกิจการท่องเที่ยวคือการตอบสนอง ความอยากรู้ อยากเห็น อยากสัมผัส" ถ้าไม่ใช่สิ่งเหล่านี้ก็นอนเล่นอยู่บ้านเฉยๆไม่ดีกว่าหรือ ดังนั้นการสร้างสิ่งเร้าใจแก่นักท่องเที่ยวจึงเป็นอะไรที่ต้องสร้างขึ้นมา ดวงอาทิตย์ยามเย็นเป็นจุดขายอย่างหนึ่งที่มนุษย์มีความสุขที่ได้เห็น แม้ว่าจะเป็นดวงอาทิตย์ดวงเดียวกันทั้งโลก แต่เมื่อองค์ประกอบ Background ของสถานที่เปลี่ยนไปก็สามารถสร้างความตื่นตาตื่นใจได้ ไม่งั้นเราๆท่านๆนั่งดูดวงอาทิตย์ตกที่หลังบ้านก็ได้ไม่จำเป็นต้องถ่อสังขารไปถึงชายทะเลที่เกาะภูเก็ต หรือปีนขึ้นไปบนภูเขาที่ดอยสุเทพเหนื่อยแทบแย่
เรื่องดวงอาทิตย์กับจักรราศีก็เป็น Gimmick อีกอย่างหนึ่งที่มนุษย์ให้การยอมรับทั่วโลก และถ้ายิ่งเอามาประกบคู่กับโบราณสถานที่มีชื่อเสียงก็ยิ่งเพิ่มความเร้าใจ หลายท่านอาจพูดว่าสิ่งนี้เป็นความ "งมงาย" แต่ทุกวันนี้คนทั้งโลกตั้งแต่อดีตจนปัจจุบันก็ยังให้ความสำคัญกับราศี ในสายตาของผมจักรราศีเป็นเรื่องของ "คณิตศาสตร์และดาราศาสตร์" เพราะต้องใช้วิธีการคำนวณตำแหน่งดวงอาทิตย์ออกมาเป็นตัวเลของศา ถ้าท่านไม่มีความรู้ทางวิทยาศาสตร์ก็ไม่มีทางที่จะคำนวณได้เลย
ที่ผมชักแม่น้ำทั้งห้ามาให้ท่านทราบก็เพื่อยืนยันว่า "ดาราศาสตร์ เป็น Tourism Gimmick" ได้อย่างดี และที่สำคัญ ........ ท่านสุริยะเทพไม่เคยส่งบิลมาเก็บเงินแม้แต่บาทเดียว
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide2(1).jpg)
ทำไมจึงอยากผมนั่งเรือสำราญ Silja Line แบบค้างคืนจากเมือง Turkur Findland ไปเมือง Stockhome Sweden
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide1(1).jpg)
นั่นก็เพราะความอยากกินไวน์ที่มองเห็น sunset ตอนสี่ทุ่มกว่าๆท่ามกลางทะเล Baltic มันต้องดีกว่านั่งกินอยู่ริมถนนหน้าบ้านเป็นแน่แท้ ถ้าจะว่าไปแล้วไวนส์ยี่ห้อนี้ซื้อที่ไหนก็มี แต่บรรยากาศ sunset in Baltic Sea มันต้องมาที่นี่ที่เดียว
ผมใคร่ขอเสนอ Tourism Gimmick ในโบราณสถานดังๆของประเทศไทยตามลำดับ ดังนี้
1. วัดไชยวัฒนาราม พระนครศรีอยุธยา
ตั้งอยู่ที่ริมฝั่งด้านทิศตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยมที่คณะทัวร์ไม่เคยพลาด เคยมีคำชมจากนักท่องเที่ยวจำนวนมากว่า sunset ที่วัดแห่งนี้มีเสน่ห์อย่างลึกซึ้ง ผมเองก็เคยไปบรรยายให้แก่คณะมัคคุเทศก์อาชีพที่เข้าอบรมหลักสูตร "การสร้างปราสาทขอมตามหลักดาราศาสตร์" เมื่อวันที่ 21 กันยายน 2557 และ 19 มีนาคม 2558 โดยใช้วัดแห่งนี้เป็นสถานที่สาธิตในด้านดาราศาสตร์ในเนื้อหาสาระเกี่ยวกับ "การหันหน้าตามทิศ" (astronomical orientation) ที่เรียกว่า "มุมกวาดจากทิศเหนือ" (Azimuth) วัดนี้หันหน้าไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือที่มุกกวาด 70 องศา (Azimuth 70)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide13.jpg)
นักดาราศาสตร์เรียกตำแหน่งดวงอาทิตย์โดยใช้ค่าทางคณิตศาสตร์ที่เรียกว่า "มุมกวาด" (Azimuth) และ "มุมเงย" (Altitude) ในที่นี้ใช้ทิศเหนือเป็นจุดเริ่มต้นของการนับองศาโดยหมุนไปทางขวามือเรียกว่า "มุมกวาด"
อีกตัวอย่างของ "มุมกวาด" (Azimuth) และ "มุมเงย" (Altitude)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide12.jpg)
การแสดงค่ามุมกวาดจากเข็มทิศ ในที่นี้จะเห็นว่าทิศเหนือมีค่ามุมกวาด 0.0 องศา เมื่อกวาดไปทางขวามมือตรงกับตำแหน่งทิศตะวันออกมีค่าเท่ากับ Azimuth 90 องศา หมุนไปอีกที่ทิศใต้ได้ค่ามุมกวาด 180 องศา ต่อไปที่ทิศตะวันตกได้ค่ามุมกวาด 270 องศา ในที่สุดก็กลับมาที่เดิมตรงทิศเหนือได้ค่ามุมกวาด 360 องศา แต่นักดาราศาสตร์เรียก 360 องศา ว่า 0.0 องศา
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide10.jpg)
วัดไชยวัฒนาราม วัดพุทไธศวรรย์ และวัดอรุณ ต่างก็หันหน้าไปที่มุมกวาด 70 องศา (Azimuth 70) เหมือนกันทั้งสามแห่ง และก็ตั้งอยู่ด้านทิศตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาเหมือนกัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide1(2).jpg)
ผมเป็นวิทยากรบรรยายแบบสดที่วัดไชยวัฒนาราม เมื่อวันที่ 21 กันยายน 2557 และ 19 มีนาคม 2558
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide3(2).jpg)
มัคคุเทศก์กำลังฝึกการจับมุมกวาดของวัดไชยวัฒนาราม
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide4(3).jpg)
การจับมุมกวาดทำได้โดยใช้เข็มทิศแม่เหล็ก และ smart phone ที่มี application compass
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide2(3).jpg)
เข็มทิศแม่เหล็กแสดงมุมกวาดของวัดไชยวัฒนารามที่ Azimuth 70 องศา ก็หมายความว่าวัดนี้หันหน้าไปที่มุมกวาด 70 องศา เป็นทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และหันหลังไปที่มุมกวาด 250 องศา (70 องศา + 180 องศา = 250 องศา)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide3(1).jpg)
ภาพถ่ายดวงอาทิตย์ sunset วันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2558 เกือบตรงกับปรางค์ประธาน แต่ผู้ถ่ายภาพคือไกด์ Nig Damn Right ไม่ได้ระบุเวลา ผมจึงใช้วิธี simulate ว่าดวงอาทิตย์น่าจะอยู่ในตำแหน่งที่มุมเงย 20 องศา และมุมกวาด 249 องศา (Al 20 Az 249)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide2(2).jpg)
sunset 6 พฤษภาคม 2558 ดวงอาทิตย์คล้อยไปทางทิศเหนือเกือบสุด
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide4(2).jpg)
เชื่อว่าไกด์ Nig Damn Right ผู้ถ่ายภาพเมื่อวันที่ 12 Feb 15 และ 6 May 15 น่าจะยืนที่จุด viewing point ซึ่งตรงกับ center-line ของปรางค์ประธาน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide9(1).jpg)
Graphic แสดงตำแหน่ง sunset ที่มุมเงย 16 องศา และหย่อนตัวลงด้วยมุมเอียงเท่ากับองศาของเส้นรุ้งที่ 14 องศา
วิธีคำนวณตำแหน่งดวงอาทิตย์เพื่อสร้าง "ปฏิทินจักรราศีในยามเย็น" Graphic of Zodiacal Sunset Calendar
เนื่องจากการชมดวงอาทิตย์ขึ้นตอนเช้าที่วัดชัยวัฒนาราม อาจจะไม่เหมาะกับความสะดวกของนักท่องเที่ยวและท่านผู้ชมทั่วไปอย่างเราๆท่านๆ แต่การชมดวงอาทิตย์ตกในตอนเย็นน่าจะสะดวกกว่าและก็เป็นภาพที่สวยงามไปอีกแบบหนึ่ง
การสร้าง Graphic of sunset มีเพียง 2 วิธี คือ
1. ไปยืนรอถ่ายรูปที่นั่นด้วยตนเองตามวันและเวลาของปฏิทินจักรราศี และเอากล้อง Survey แบบเดียวกับที่นายช่างกรมโยธาใช้คุมก่อสร้างไปจับมุมเงย (altitude) และมุมกวาด (azimuth) ของดวงอาทิตย์ ซึ่งดูแล้วต้องใช้เวลานานเป็นปีและคงไม่มีใครอาสาสมัครขนาดนั้น
2. ใช้วิธีการคำนวณทางคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์ ผมเลือกวิธีนี้ครับโดยใช้ภาพถ่ายของไกด์ Nig Damn Right เป็นตัวเริ่มต้นในการคำนวณหามุมเงยของดวงอาทิตย์ และคำนวณหาความสูงของปรางค์ประธาน เพื่อที่จะกำหนดจุดที่สวยงามของ sunset ในแต่ละราศี ให้ได้สัดส่วนกับความสูงของปรางค์ประธาน ในที่นี้กำหนดให้ดวงอาทิตย์อยู่ในระดับความสูงที่มุมเงย 16 องศา จะได้ภาพดวงอาทิตย์ลอยอยู่เหนือยอดปรางค์ประธาน 1 เมตร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide1(4).jpg)
จากภาพถ่ายผมคำนวณว่าดวงอาทิตย์อยู่ที่มุมเงย 20 องศา และมุมกวาด 249.4 องศา (ตำแหน่งปรางค์ประธาน อยู่ที่มุมกวาด Az 250)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide2(4).jpg)
จากคำบอกเล่าและหลักฐานจากภาพถ่ายของไกด์ Nig Damn Right ผมเชื่อว่าจุด Viewing Point อยู่ตรงจุดสีเหลืองตามภาพ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide3(3).jpg)
การคำนวณความสูงของปรางค์ประธานได้ผลใกล้เคียงกับตัวเลขจริงตามที่นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยมหาสารคามทำไว้ ผลจากการคำนวณได้ตัวเลขความสูง 35 เมตร แต่จากข้อมูลที่อ้างอิงได้ตัวเลขความสูง 33 เมตร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1431008570/Slide8.jpg)
ใช้โปรแกรมดาราศาสตร์คำนวณหาตำแหน่ง sunset ณ ราศีต่างๆที่มุมเงย 16 องศา และทำเครื่องหมายลงใน Google Earth
Plot ตำแหน่ง sunset ลงในภาพ vertical front-profile ของวัดไชยวัฒนารามให้ใกล้เคียงกับความจริงมากที่สุด อนึ่งเนื่องจากวัดไชยวัฒนาราม หันหน้าไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือที่มุมกวาด 70 องศา (Azimuth 70) ตำแหน่ง sunset จึงคล้อยไปทางทิศเหนือ
อย่างไรก็ตาม Graphic นี้มาจากผลการคำนวณอาจจะมีความคลาดเคลื่อนจาก real situation จึงต้องใคร่ขอความร่วมมือจากท่านมัคคุเทศก์อาชีพให้ช่วยถ่ายภาพตามวันและเวลาดังกล่าว โดยไปยืนอยู่ที่จุด viewing point (ถ้าเผอิญท่านกำลังทำทัวร์อยูที่นั่นพอดี) และส่งภาพมาให้ผมทาง facebook พร้อมกับระบุวันและเวลามาด้วยครับ ผมจะนำมาทำการปรับปรุงให้เป็น real situation และจัดทำ Guide book for tourist ต่อไป
.......กำลังเขียนอยู่ครับ...... มีต่อครับ