ประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพาน ทำไมต้องใช้ชื่อ "วิสาขะ"
"วิสาขบูชา" 22 พฤษภาคม 2567 ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 เวียนมาอีกครั้งหนึ่ง เชื่อว่าเรื่องราวสาระสำคัญแห่งพุทธประวัติที่เกี่ยวข้องกับการประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพาน ขององค์สัมมาสัมพุทธเจ้าต้องเป็นที่ประจักษ์แก่ชาวพุทธทั้งมวลอยู่แล้ว คงไม่ต้องฉายหนังซ้ำเหมือนเอามะพร้าวมาขายชาวสวน ในที่นี้ขอเสนอเรื่องราวที่มาของชื่อ "วิสาขะ" ทำไมต้องใช้ชื่อนี้ ?
"วิสาขบูชา" ทำให้เราๆท่านๆที่เป็นชาวพุทธรำลึกถึงการประสูติที่ลุมพินีสถาน (ปัจจุบันประเทศเนปาล) ตรัสรู้ที่พุทธคยา และปรินิพพานที่เมืองกุสินารา (ประเทศอินเดีย) ผมได้ไปสถานที่เหล่านั้นตรงกับช่วงวันปีใหม่ 2552
องค์การสหประชาชาติมีมติให้วัน "วิสาขะ" เป็นวันสำคัญแห่งศาสนาของโลก
เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2542 ที่ประชุมใหญ่องค์การสหประชาชาติลงมติให้วัน "พระจันทร์เต็มดวง" ของเดือนพฤษภาคม เป็นวัน "วิสาขะแห่งโลก" (International Recognition of the Day of Vesak) และประกาศให้เริ่มการเฉลิมฉลองตั้งแต่ปี 2543 เป็นต้นไป โดยจัดขึ้นครั้งแรก ณ สำนักงานใหญ่ที่กรุงนิวยอกส์ สหรัฐอเมริกา เมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม 2543 ต่อมากิจกรรมนี้เข้าสู่การประชุมใหญ่ของคณะกรรมการพุทธแห่งโลก (Joint Communique World Buddhist Leaders Conference on the International Recognition of the Day of Vesak) วันที่ 25 พฤษภาคม 2547 ณ พุทธมณฑล นครปฐม ประเทศไทย ที่ประชุมมีมติให้ประเทศสมาชิกผลัดกันเป็นเจ้าภาพจัดวันวิสาขะโลก โดยประเทศไทยเป็นผู้เริ่มต้นก่อน และปี 2557 วันที่ 13 พฤษภาคม ประเทศเวียดนามเป็นเจ้าภาพจัดกิจกรรมที่วัดไบดิ่น (Bai Dinh Temple) จังหวัดนิน บิ่น (Ninh Binh Province) ........ ปี 2567 ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพอีกครั้งหนึ่ง
องค์การสหประชาชาติ มีมติเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2542 ให้เริ่มจัดกิจกรรมเฉลิมฉลองวันวิสาขบูชาตั้งแต่ปี 2543 เป็นต้นไป และมีการจัดงานขึ้นครั้งแรกที่สำนักงานใหญ่ ณ กรุงนิวยอกส์ มีผู้แทนชาวพุทธจากประเทศต่างๆเข้าร่วม 34 ประเทศ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide10.jpg)
แผนที่แสดงเมืองนิน บิ่น ประเทศเวียดนาม และโลโก้ของงาน "วันวิสาขะโลก ครั้งที่ 11"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide09.jpg)
สถานที่จัดงาน ณ วัดไบดิ่น
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide14.jpg)
การประชุมเตรียมจัดงานที่กรุงฮานอย
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide12.jpg)
การประชุมระหว่างวันที่ 19-20 มีนาคม 2014 มีผู้แทนจากประเทศสมาชิกเข้าร่วมอย่างคับคั่ง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide11.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide13.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide2.jpg)
ปี 2017 ประเทศศรีลังกาเป็นเจ้าภาพ และปี 2018 ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพ (อนึ่งการนับปี พ.ศ.ของศรีลังกาและไทยใช้คนละหลักการ ทำให้ พ.ศ.ของศรัลังกาเร็วกว่าไทย 1 ปี ดังนั้นจึงต้องใช้ ค.ศ.เป็นตัวเชื่อมระหว่างทั้งสองประเทศ)
ทำไมต้องใช้ชื่อวันนี้ว่า "วิสาขะ" หรือ "วิสาขบูชา"
เป็นที่ทราบดีว่าศาสนาพุทธมีต้นกำเนิดจากดินแดนภารตะหรืออินเดียโบราณ ดังนั้นรากฐานของความเชื่อและวิธีการปฏิบัติต่างๆก็ย่อมอยู่ใต้อิทธิพลของอินเดียโบราณ สังคมของอินเดียในยุคนั้นได้รับมรดกเรื่องราวของดาราศาสตร์และโหราศาสตร์มาจากดินแดนลุ่มน้ำไตกรีสและยูเฟรตีสที่มีชื่อว่า "อาณาจักรบาบิโลน" ทำให้นักปราชญ์ของอินเดียจัดทำปฏิทิน "จันทรคติ" (Lunar Calendar) โดยใช้ดาวฤกษ์จำนวน 27 ดวง เรียกว่า "นักษัตร" (Nakshatra) กำหนดให้ดวงจันทร์โคจรผ่านดาวฤกษ์เหล่านี้ในอัตราเฉลี่ยเดือนละ 27.3 วัน และแต่ละนักษัตรก็แบ่งออกเป็นพื้นที่บนท้องฟ้า 13.33 องศา เมื่อดวงจันทร์ ขึ้น15 ค่ำ (Full Moon) โคจรเข้ามาอยู่ในเรือนของนักษัตร "วิสาขะ" (Vishaka) จึงตั้งชื่อปรากฏการณ์นี้ว่าเดือนแห่งวิสาขะ
และก็เป็นที่ทราบอีกเช่นเดียวกันว่าวันสำคัญแห่งศาสนาพุทธอันได้แก่ ประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพาน เกิดขึ้นตรงกับวันเพ็ญแห่งเดือน "วิสาขะ" จึงเรียกวันนี้ว่า "วิสาขะ" ตามชื่อเดือน ปัจจุบันทางการประเทศอินเดียกำหนดให้วันวิสาขะเป็นวันหยุดราชการ โดยกำหนดอยู่ในหนังสือราชกิจจานุเบกษา (Gazetted holiday) ของทุกปี อย่างไรก็ตามวันวิสาขะมีชื่อเรียกต่างกันในประเทศอินเดีย เช่น Buddha Jayanti, Buddha Purnima, Vaishaka Purnima, Vesak, Vesakha, Baisakha เป็นต้น ส่วนประเทศที่นับถือพุทธก็มีชื่อเรียกวันนี้ของตนเอง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide05.jpg)
ดาวฤกษ์ 27 นักษัตร เกาะตัวอยู่กับจักรราศี 12 ราศี ที่ดวงจันทร์โคจรผ่านในแต่ละเดือน
วันวิสาขะ 13 พฤษภาคม 2557 ดวงจันทร์เข้ามาอยู่ในเรือนของนักษัตร "วิสาขะ" (ราศรีคันชั่ง Zodiac Libra) แถมมีดาวเสาร์ปรากฏกายอยู่ใกล้กัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide1(1).jpg)
วันวิสาขะ 1 มิถุนายน 2558 ดวงจันทร์อยู่ในนักษัตร "วิสาขะ" หรือ ราศีคันช่าง และมีดาวเสาร์ปรากฏที่ฐานของคันช่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide1(2).jpg)
ปี 2561 วันวิสาขะตรงกับ 29 พฤษภาคม ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 7 ดวงจันทร์อยู่ในนักษัตร "วิสาขะ" (Nakshatra Vishakha) หรือ ราศีคันช่าง (Libra) มีดาวพฤหัสปรากฏอยู่ที่ด้านบน
ระดับนานาชาติรู้จักวันนี้ว่า Lord Buddha's Birthday โดยที่ประชุม World Fellowship of Buddhists เมื่อ ปี พ.ศ. 2493 ตกลงที่จะเฉลิมฉลองวันนี้อย่างเป็นทางการ อนึ่งสถานที่ประสูติมีจารึกอยู่ในเสาหินของพระเจ้าอโศกมหาราช ที่ลุมพินีสถาน ประเทศเนปาล
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide17.jpg)
คำจารึกของพระเจ้าอโศกมหาราชที่เสาหิน มีใจความว่า หลังจากที่ขึ้นครองราชได้ยี่สิบปี ข้าพเจ้านามว่ากษัตริย์ปิยะดาซิ (อโศก) ผู้เป็นที่รักแห่งพระองค์ ได้มาสักการะสถานที่แห่งนี้เพราะที่นี่คือที่ประสูติของพุทธองค์แห่งเชื้อสายสากยะนี
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide18.jpg)
นอกจากเสาหินแล้วพระเจ้าอโศกมหาราชยังได้ก่อสร้างอาคารและมีรูปสลัก "ประสูติ" ที่ใต้ต้นสาละ พร้อมกับวางก้อนหิน (Stone-mark) ไว้ที่บริเวณประสูติ ปัจจุบันสถานที่นี้ถูกขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกและทางการเนปาลได้ใช้ครอบแก้วกันกระสุนปิดทับก้อนหินดังกล่าวไว้ นักท่องเที่ยวที่ต้องการชมก็ต้องยืนต่อแถวเข้าชมทีละคน
ผมก็ไปที่นั่นเช่นกันเพื่อสักการะสถานที่ประสูติ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide19.jpg)
ก่อนข้ามพรมแดนจากอินเดียไปประเทศเนปาลนักท่องเที่ยวชาวไทยต้องแวะที่วัดไทยที่ตั้งอยู่ใกล้ชายแดนของทั้งสองประเทศ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide20.jpg)
พุทธคยา ริมฝั่งแม่น้ำเนรันชลา ใกล้ๆกับเมืองกาย่า (Gaya) เป็นสถานที่ตรัสรู้
สถานที่ปรินิพพานเมืองกุสินารา เป็นอีกแห่งที่เกี่ยวข้องกับวันวิสาขะ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide02.jpg)
วันนี้ 1 มิถุนายน 2558 ดวงจันทร์เต็มดวงจะขึ้นที่ทิศตะวันออกเฉียงใต้เล็กน้อย ชาวสกลนครที่อยู่ในตัวเมืองก็สามารถไปชมได้ที่ริมหนองหาร โดยใช้ "สุริยะปฏิทินจักรราศี" ที่ริมสระพังทองด้านทิศตะวันออกเป็นเครื่องนำสายตา (viewing point)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide4.jpg)
วิสาขบูชา 1 มิถุนายน 2558
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide8(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1399954978/Slide8.jpeg)
วิสาขบูชา 22 พฤษภาคม 2567 ดวงจันทร์ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 อยู่ใน "นักษัตร Visak" (Libra)
หวังว่าบทความนี้คงให้ความกระจ่างที่มาของชื่อ "วิสาขะ" แก่เราๆท่านๆที่เป็นแฟนคลับของ www.yclsakhon.com