แกะรอย "สุริยะเทพ" ที่ปราสาทพนมบาเค็ง
ปราสาทพนมบาเค็ง (Phnom Bakheng) ตั้งอยู่บนยอดภูเขา 75 เมตร จากระดับน้ำทะเล ใกล้ๆกับปราสาทนครวัด และเมืองนครธม จังหวัดเสียมราช ประเทศกัมพูชา สร้างในสมัยของพระเจ้ายะโสวรมันที่ 1 พ.ศ. 1432 - 1453 เป็นศาสนาสถานฮินดูถวายแด่พระศิวะ จากศิลาจารึกภาษาสันสกฤตพบที่ปราสาทสด๊อกก๊องธม จังหวัดสระแก้ว กล่าวว่าเมื่อ "ศรียโสวรธานา" ขึ้นครองราชเป็นกษัตริย์ทรงพระนามว่า "ยะโสวรมัน" พระองค์มีพราหมณ์ชื่อ "วามะศิวะ" ซึ่งได้ประดิษฐานศิวะลึงค์ไว้บนยอดภูเขา "ศรียะโสธาระคีรี" เปรียบเมือนเขาพระสุเมรอันศักดิ์สิทธิ์เป็นที่สถิตของเหล่าทวยเทพ ในที่นี้ศิวะลึงค์ (Royal Linga) เป็นสัญลักษณ์ของการปกครองโดยระบอบ "กษัตริย์สมมุติเทพ" ริเริ่มโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ปฐมกษัตริย์ผู้ก่อตั้งอาณาจักรขอม เมื่อปี พ.ศ. 1346
พระเจ้ายโสวรมันที่ 1 เป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรขอมในลำดับที่ 4 นับจากการก่อตั้งโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ดังนี้
1345 ชัยวรมันที่ 2
1378 ชัยวรมันที่ 3
1420 อินทรวรมันที่ 1
1432 ยะโสวรมันที่ 1
ผลงานเด่นๆของพระเจ้ายะโสวรมันที่ 1 ได้แก่ การก่อสร้างเมืองหลวงใหม่คือ ยะโสธรปุระ, บารายตะวันออก (ปัจจุบันตื้นเขินจนแทบหมดสภาพกลายเป็นทุ่งนา แต่ก็ยังพอเห็นรูปร่างโดยดูจากภาพถ่ายทางอากาศ) และผลงานที่แน่ก็คือ "ปราสาทพนมบาเค็ง"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide01.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide02.jpg)
ภาพถ่ายดาวเทียมของปราสาทพนมบาเค็ง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide21.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide21.jpg)
ปราสาทพนมบาเค็งมีรูปทรงเป็นปีรามิดสี่เหลี่ยมขั้นบันได 5 ชั้น โดยชั้นล่างสุดมีขนาด 76 x 76 ตารางเมตร ลดหลั่นไปเรื่อยๆจนถึงชั้นบนสุด 47 x 47 ตารางเมตร มีบันไดขึ้นสี่ด้าน มีปรางขนาดเล็กรายล้อมอยู่ตามชั้นต่างๆรวมทั้งสิ้น 108 แท่ง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide09.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide09.jpg)
แผนที่แสดงที่ตั้งของปราสาทพนมบาเค็ง อยู่ใกล้ๆกับปราสาทนครวัดและเมืองนครธม จังหวัดเสียมราช ประเทศกัมพูชา
ปราสาทพนมบาเค็ง ลอกแบบมาจากปราสาท "บากอง" ที่เมืองหลวงเก่าของอาณาจักรขอมชื่อว่า "โรโล่ย" เป็นปราสาทรูปทรงปีรามิดขั้นบันไดสี่เหลี่ยม
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide08.jpg)
ภาพเปรียบเทียบรูปทรงระหว่างปราสาทพนมบาเค็งกับปราสาทบากอง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide39.jpg)
แผนที่แสดงตำแหน่งที่ตั้งของปราสาทพนมบาเค็ง กับปราสาทบากอง ห่างกันประมาณ 16 กิโลเมตร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide42.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide43.jpg)
ผมไปเก็บข้อมูลที่ปราสาทบากองตอนเย็น พบว่าปราสาทหลังนี้มีการออกแบบให้หันหน้าเข้าหาทิศตะวันออกแท้ และมีขีดแสดงทิศอยู่ที่พื้นหิน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide40.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide41.jpg)
แกะรอย "สุริยะเทพ" ที่ปราสาทพนมบาเค็ง
จากการที่ได้ไปสำรวจและเก็บข้อมูลที่ปราสาทหลังนี้ถึงสามครั้งก็พบหลักฐาน "ดาราศาสตร์" ที่เกี่ยวข้องกับ "ปฏิทินมหาศักราช" ซึ่งใช้ในประเทศอินเดียและเผยแพร่มายังอาณาจักรขอม ปฏิทินฉบับนี้มีความผูกพันกับศาสนาฮินดูอย่างลึกซึ้งเพราะวันสำคัญทางศาสนาถูกกำหนดไว้ชัดเจน อนึ่งปฏิทินมหาศักราชเริ่มต้นครั้งแรกโดยชาวอารยันในดินแดนอัฟกานีสถาน และเข้ามาครอบครองอินเดียตอนเหนือเมื่อสามพันกว่าปีที่แล้ว อิทธิพลของชาวอารยันทำให้อินเดียเกิดศาสนาพราหมณ์และฮินดู อีกทั้งทำให้ชาวอินเดียภาคเหนือมีรูปร่างสูงใหญ่ผิวขาวเหมือนชาวยุโรป
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide27.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide07.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide14.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide14.jpg)
ผมขอให้ไก้ด์ทัวร์ชาวกัมพูชาเป็นพรีเซนเตอร์ชี้ที่สัญลักษณ์ทางดาราศาสตร์ที่พื้นหินบนปราสาทพนมบาเค็ง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide15.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide15.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide16.jpg)
เมื่อซูมภาพจะเห็นขีดบนพื้นหินแสดง "ทิศทั้งสี่" (The 4 Cardinals) ตามหลักดาราศาสตร์ แต่ผู้คนและนักท่องเที่ยวทั่วไปไม่ได้สังเกตได้แต่เดินผ่านไปผ่านมา จริงๆแล้วทางการกัมพูชาน่าจะอนุรักษ์ร่องรอยนี้ไว้โดยกั้นคอกไม่ให้คนเดินเหยียบ หรือไม่ก็ใช้กระจกปิดไม่ให้เลือนหายจากการกัดเซาะของน้ำฝน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide17.jpg)
นี่ก็มีรอยขีดชัดเจน แต่ทำท่าจะเลือนลางเพราะการกัดเซาะของน้ำฝน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide18.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide19.jpg)
สัญลักษณ์ตำแหน่งดวงอาทิตย์ในราศีสำคัญ (สุริยะปฏิทิน) เหมือนกับที่ปราสาทภูเพ็ก จังหวัดสกลนคร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Solar calendar at Bakheng and Phupek.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Solar%20calendar%20at%20Bakheng%20and%20Phupek.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide20.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide20.jpg)
ใช้เข็มทิศจับตำแหน่งทางดาราศาสตร์ที่หน้าประตูปราสาท และที่ฐานโยนี
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide22.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide22.jpg)
ขณะที่นักท่องเที่ยวคนอื่นๆกำลังสาละวนกับทัศนียภาพของปราสาท ผมกลับต้องวุ่นอยู่กับการใช้อุปกรณ์ จีพีเอส ในการหาตำแหน่งทางดาราศาสตร์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide12.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide12.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide13.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide47.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide48.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide48.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/PC290264%281%29.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/PC290265.JPG)
ฐานโยนีที่ "พุทธคยา" ประเทศอินเดียก็ชี้ที่ทิศเหนือเพราะนั่นคือตำแหน่งของเขา "พระสุเมร"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide13(1).jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide13%281%29.jpg)
ฐานโยนีที่ปราสาทนารายณ์เจงเวง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร ก็ชี้ที่ทิศเหนือเพราะดูจากรางน้ำศักดิ์สิทธิ์ของท่อ "โสมสูตร"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/IMG_2878.JPG)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/IMG_2879.JPG)
ฐานโยนีที่ปราสาทบันทายศรี เมืองเสียมราช ก็ชี้ไปที่ทิศเหนือ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Bayon yoni north oriented.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Bayon close up at yoni north oriented.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Bayon%20close%20up%20at%20yoni%20north%20oriented.jpg)
ฐานโยนีที่ปราสาทบายน ก็ชี้ทิศเหนืออีกเช่นกัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/300px-Simple_earth1.png)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/300px-Simple_earth1.png)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Bhu-mandala.jpg)
ชาวฮินดู และชาวพุทธนิกายมหายาน เชื่อว่าขั้วโลกเหนือเป็นที่ตั้งของเขาพระสุเมร ดังนั้นฐานโยนีต้องชี้ไปที่นั่น
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide30.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide31.jpg)
ผมใช้เครื่องมือจับทิศดาราศาสตร์ทั้ง "เข็มทิศแม่เหล็ก" และอุปกรณ์ "จีพีเอส" เพื่อยืนยันความถูกต้องทำให้แน่ใจว่าปราสาทหลังนี้ถูกสร้างให้สอดคล้องกับหลักการดาราศาสตร์ และปฏิทินมหาศักราช ซึ่งวันปีใหม่ (วันแรกของเดือนไจตระ) ดวงอาทิตย์จะขึ้นตรงหน้าประตูพอดี ศิวะลึงค์จะเรืองอร่ามด้วยแสงอาทิตย์ยามเช้าเหมาะแก่การทำพิธีสำคัญของศาสนาฮินดู
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide45.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide46.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide46.jpg)
ปราสาทพนมบาเค็ง จุดชมวิวยอดฮิต "อาทิตย์อัสดง" ของนักท่องเที่ยว
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide33.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide32.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide34.jpg)
ถ้าจะขึ้นไปชมปราสาทพนมบาเค็ง ท่านต้องมีร่างกายแข็งแรงระดับหนึ่งนะคร้าบ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide35.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide36.jpg)
ทัศนียภาพอันสวยงามรอบปราสาทพนมบาเค็ง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide50.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide57.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide57.jpg)
จากยอดปราสาทพนมบาเค็งสามารถมองเห็นปราสาทนครวัดอยู่ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide28.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide28.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide58.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide55.jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1339645335/Slide55.jpg)
โคนันทิ พาหนะของพระศิวะแสดงให้เห็นว่าปราสาทหลังนี้สร้างเพื่อถวายแด่พระศิวะ
สรุป
จากหลักฐานทางดาราศาสตร์ที่พบบนปราสาทพนมบาเค็ง สอดคล้องกับปฏิทินมหาศักราช ซึ่งใช้ข้อมูลปรากฏการณ์ดาราศาสตร์เป็นตัวกำหนดวัน แสดงให้เห็นชัดเจนว่าผู้สร้างมีเจตนาให้ตัวปราสาททำมุมกับดวงอาทิตย์ในวันสำคัญคือ "วสันตวิษุวัต" (Vernal equinox) ซึ่งหมายถึงวันแรกของเดือนไจตระ ปัจจุบันตรงกับวันที่ 21 มีนาคม เพื่อให้พราหมณ์ได้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา เช่น พิธีราชาภิเษก