หนองหารหลวง ..... เมืองแห่ง "มหาสงกรานต์" จริงหรือ?

          คำจารึกภาษาขอมโบราณที่ขอบประตูปราสาทเชิงชุม "จำมลกรานต นุชาปิทุกนาองคุย" ผู้เชี่ยวชาญด้านภาษาโบราณกรมศิลปากรแปลเป็นภาษาไทย ....... "ถวายแด่สงกรานต์" ในสายตานักพิภพวิทยา เมืองนี้ต้องมีนัยการเชื่อมโยงกับปรากฏการณ์ "มหาสงกรานต์" อย่างแน่นอน ไม่งั้นท่านบรรพชนจะจารึกคำนี้เพื่ออะไร? ........ งานนี้ต้องพิสูจน์

          ตามหลักโหราศาสตร์โบราณคำว่าสงกรานต์หมายถึง ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ออกจากราศีมีน (Pisces) เข้าไปสู่ราศีเมษ (Aries) คนไทยถือว่าปรากฏการณ์นี้คือ "ปีใหม่" และหลายรัฐในอินเดียรวมทั้งบังคลาเทศก็ถือว่าปรากฏการณ์นี้คือปีใหม่ ปัจจุบันอยู่ระหว่าง 14 - 15 เมษายน 

 

จารึกภาษาขอมโบราณบนขอบประตูปราสาท (พระธาตุเชิงชุม) ปรากฏคำว่า "สงกรานต์" 

 

มหาสงกรานต์ ดวงอาทิตย์เคลื่อนออกจากราศีมีน (Pisces) เข้าสู่ราศีเมษ (Aries)  

 

           14 - 16 เมษายน 2561 พิสูจน์ด้วยตนเองกับภาพถ่ายดวงอาทิตย์ ณ ปราสาทเชิงชุม (ชื่อปัจจุบันพระธาตุเชิงชุม) และบารายศักดิ์สิทธิ์ (สระพังทอง) แต่ยังไม่มีประจักษ์พยาน ครั้งนี้ 14 - 16 เมษายน 2566 ต้องทำใหม่โดยมีคณะผู้หลักผู้ใหญ่ของเมืองสกลมาร่วมเป็นสักขีพยาน

          วิธีพิสูจน์เมืองหนองหารหลวง หรือ สกลนครโบราณมีความสัมพันธ์กับ "มหาสงกรานต์" มีขั้นตอนดังนี้

           1.เริ่มต้นจากคำจารึกภาษาขอมโบราณที่ปรากฏบนขอบประตูปราสาท (พระธาตุเชิงชุม) มีถ้อยคำ "ถวายแด่สงกรานต์" จากการแปลเป็นภาษาไทยโดยผู้เชี่ยวชาญกรมศิลปากร แสดงว่าบรรพชนยุคนั้นรู้จักความหมายของสงกรานต์เป็นอย่างดี

              2.ตรวจสอบการวางตัวทางดาราศาสตร์ (astronomical alignment) ขององค์ปราสาท ด้วยอุปกรณ์ GPS, application compass with smartphone, เข็มทิศแม่เหล็ก และ Google Earth พบว่าอุปกรณ์ยุคไฮเท็คทั้ง 4 อย่าง ยืนยันปราสาทหลังนี้ทำมุมกวาด 80 องศา (azimuth 80)

 

Application Compass with Smarthphone แสดงผล 80 องศา

 

อุปกรณ์ GPS แสดงตัวเลข 80 องศา 

 

เข็มทิศแม่เหล็กแสดงมุมกวาดจากทิศเหนือ 80 องศา  

 

Google Earth แสดงการวางตัวของปราสาทเชิงชุมที่มุมกวาด 80 องศา

 

 

เมืองสกลนครโบราณวางตัวของแกนเมืองอยู่ที่มุมกวาดจากทิศเหนือ 80 องศา (azimuth 80) ทำให้สิ่งก่อสร้าง เช่น ปราสาท และบารายศักดิ์สิทธิ์ (สระพังทอง) ต้องวางตัวในระนาบเดียวกันด้วยตามธรรมเนียมการก่อสร้างของบรรพชนในยุคนั้น   

 

            3.ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ดาราศาสตร์ The Starry Night Pro Plus ย้อนเวลากลับไประหว่าง AD 900 - 1200 พบว่าดวงอาทิตย์ในราศีเมษ (Aries) อยู่ที่มุมกวาด 80 องศา 

 

โปรแกรมดาราศาสตร์ The Starry Night แสดงผลว่าดวงอาทิตย์ในราศีเมษเมื่อ AD 900 - 1200 อยู่ที่มุมกวาด 80 องศา โดยใช้มุมมองจากพิกัดตัวเมืองสกลนคร ณ N 17 E 103 

 

             4.ถ่ายภาพดวงอาทิตย์ในช่วงสงกรานต์ที่วัดพระธาตุเชิงชุมและสระพังทอง ยืนยันเชิงประจักษ์ดวงอาทิตย์ขึ้นยามเช้าตรงพิกัดที่ 80 องศา 

                         ภาพถ่ายครั้งแรก ระหว่าง 14 - 16 เมษายน 2561 

 

รอยิงภาพที่หน้าวิหารพระธาตุเชิงชุมตั้งแต่เช้าตรู่ดวงอาทิตย์ยังไม่ขึ้น และเมื่อดวงอาทิตย์ปรากฏกายก็ตรงกับ center ของประตูวิหาร

 

ดวงอาทิตย์ขึ้นตรงพิกัด Center ของวิหารพระธาตุเชิงชุมอย่างสวยงาม

 

ยีงภาพจากภายในวิหารก็เห็นดวงอาทิตย์ตรงกับประตูกลางพอดี 

 

รอถ่ายภาพตั้งแต่เช้ามืด จนเห็นดวงอาทิตย์ขึ้นที่กึ่งกลางสระพังทอง ใช้เสาไฟฟ้า 2 ต้นเป็นจุดนำสายตา 

 

เก็บภาพเช้าตรู่ที่สระพังทองซึ่งเป็นบารายศักดิ์สิทธิ์ในยุคโบราณ

 

 

ดวงอาทิตย์ขึ้นตรงกับมุมกวาด 80 องศา  

 

          ถ่ายภาพครั้งที่สอง 16 เมษายน 2566 ได้เชิญผู้หลักผู้ใหญ่ของเมืองสกล คือ ชมรมไทเก็ก มาร่วมเป็นสักขีพยานที่สระพังทองแต่เช้ามืดเพื่อรอดูว่าดวงอาทิตย์ขึ้นที่กึ่งกลางสระพังทอง และประตูกลางของวิหารวัดพระธาตุเชิงชุม .....จริงหรือไม่ ?  

 

 

ชมรมไทเก็กเมืองสกลมารอชมที่สระพังทองตั้งแต่ตีห้า

 

ทุกท่านได้เห็นดวงอาทิตย์ขึ้นตรงกึ่งกลางสระพังทอง  

 

 

รอดูตั้งแต่เช้ามืด จนเห็นดวงอาทิตย์ขึ้น ณ กึ่งกลางสระพังทอง นำสายตาโดยเสาไฟฟ้า 2 ดวง ทางทิศตะวันออก

 

เข็มทิศแสดงพิกัดดวงอาทิตย์ที่ 80 องศา 

 

ยิงมุมกล้องจากประตูวิหารวัดพระธาตุเชิงชุม

 

 

 

ดวงอาทิตย์ขึ้นตรงกลางของวิหารวัดพระธาตุเชิงชุม

 

ถ้าย้อนกลับไปพันปี ดวงอาทิตย์จะส่องตรงไปยังศิวลึงค์เพื่อให้พราหมณ์ประกอบพิธีศักดิ์สิทธิ์  

 

          คำถาม ....... บรรพชนพันปีที่แล้วมีพิธีกรรมอะไรในวันสงกรานต์

          คำตอบ ....... จากหลักฐานวัตถุพยาน "ฐานโยนี" ทำด้วยหินทราย พบในบริเวณวัดพระธาตุเชิงชุม ยืนยันว่าต้องมีศิวลึงค์ (หายไปแล้ว) เป็นรูปเคารพในการประกอบพิธีศักดิ์สิทธิ์ตรงกับ "สงกรานต์"

 

 

ถ่ายภาพฐานโยนีที่หน้าประตูด้านทิศตะวันออกของวิหาร (20 กันยายน พ.ศ. 2546) กลายเป็นที่เขี่ยบุหรี่ของผู้คนที่มานั่งตรงนี้ ผมแสดงท่าให้ดูว่ากำลังพอดีมือกับการเขี่ยบุหรี่  

 

ศิวลึงค์หายไปแล้วเหลือแต่ฐานโยนี 

 

          คำถาม ........ ฐานโยนีเป็นวัตถุพยานเพียงชิ้นเดียวที่ยืนยันการประกอบพิธีศักดิ์สิทธิ์ จะมีการเก็บรักษาอย่างไรให้ปลอดภัย ? 

                       คำตอบ ........ ราว พ.ศ.2558 ผม สรรค์สนธิ บุณโยทยาน ในฐานะกรรมการสภามหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร กับ ผศ.ดร.สพสันติ์ เพชรคำ ผู้อำนวยการสถาบันภาษาศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ร่วมกันผลักดันให้มีการนำไปเก็บรักษาที่พิพิธภัณฑ์เมืองสกล ตึกหมายเลข 1 ม.ราชภัฏสกลนคร เพราะหากปล่อยไว้ที่วัดเช่นเดิมอาจสูญหาย หรือถูกนำไปใช้ในทางไม่เหมาะสมกับรูปเคารพอันศักดิ์สิทธิ์ของบรรพชน

 

ฐานโยนีถูกนำไปตั้งทิ้งใต้ต้นไม้

 

 

มาเห็นอีกทีกลายเป็นฐานรองอ่างปลูกบัว

 

พ.ศ.2555 ดร.สพสันติ์ เพชรคำ กำลังหารือกับพระผู้ใหญ่ของวัดพระธาติเชิงชุม ในการดูแลรักษาฐานโยนี

 

 

เบื้องต้นเอามาเก็บรักษาในตึกที่วัดพระธาติเชิงชุม 

 

ปัจจุบันฐานโยนีตั้งแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์เมืองสกล ม.ราชภัฏสกลนคร  

 

          สรุป

          เมืองหนองหารหลวง หรือสกลนครโบราณ น่าจะเป็นแห่งเดียวในประเทศไทยที่มีองค์ประกอบของ "มหาสงกรานต์" ครบถ้วน กล่าวคือ มีคำจารึก "ถวายแด่สงกรานต์" ...... มีการวางผังตัวเมืองและสิ่งก่อสร้างให้ตรงกับดวงอาทิตย์ 14 - 16 เมษายน ที่เราๆท่านๆสามารถมาพิสูจน์เชิงประจักษ์ด้วยตนเอง