ปฏิบัติการดาราศาสตร์ เห-มา-ยัน ข้ามทวีป ไทย - เม็กซิโก ธันวาคม 2565
Operacion Intercontinental Solsticio de Invierno Deciembre 2022
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide1(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide1(2).jpeg)
แนะนำดาราศาสตร์
บทความนี้เต็มไปด้วยศัพท์ดาราศาสตร์ จึงขอแนะนำข้อมูลเบื้องต้นให้ท่านผู้อ่านได้ทำความรู้จัก
โลกกับฤดูกาลทั้ง 4
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide2(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide2(2).jpeg)
โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ลักษณะมุมเอียงประมาณ 23.5 องศา
ใช้เวลา 365 วัน แต่ละวันมุมตกกระทบแสงอาทิตย์ที่กระทำต่อผิวโลก
เปลี่ยนไป ทำให้ผิวโลกในแต่ละช่วงมีอุณหภูมิไม่เท่ากันเป็นสาเหตุให้
เกิดฤดูกาล 4 ครั้ง
ตำแหน่งการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ในแต่ละฤดู
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide3(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide3(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide3(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide3(4).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide3(5).jpeg)
ฤดูกาลของโลกกับปรากฏการณ์ดาราศาสตร์เกี่ยวข้องกัน กล่าวคือ
ฤดูร้อน ครีษมายัน (summer solstice) กลางวันยาวที่สุด 21-22 มิถุนายน
วิษุวัติ equinox กลางวันเท่ากับกลางคืน มี 2 ครั้ง ฤดูใบไม้ผลิ วสันตวิษุวัต (vernal equinox) 21 มีนาคม
และ ฤดูใบไม้ร่วง ศารทวิษุวัต (autumnal equinox) 23 กันยายน
ฤดูหนาว เห-มา-ยัน (winter solstice) 21-22 ธันวาคม กลางคืนยาวที่สุด
ระบบการเรียกมุมของดวงอาทิตย์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide25(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide25(4).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide25(5).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide25(7).jpeg)
มุมกวาด (azimuth) เป็นการกำหนดค่าองศา
ของแต่ละทิศ เริ่มต้น ณ ทิศเหนือ 00 องศา กวาดไปทางขวามือ ทิศตะวันออก 90 องศา
กวาดต่อไปที่ทิศใต้ 180 องศา และทิศตะวันตก 270 องศา กลับไปสิ้นสุด ณ ทิศเหนือ
360 องศา แต่ในทางดาราศาสตร์เรียกว่า 00 องศา ทั้งหมดนี้ก็คือองศาของวงกลมนั่นเอง
อนึ่งคำว่า azimuth มีรากศัพท์จากภาษาอาราบิก แปลว่า "มุม" เพราะชาวอาหรับเป็นนักดาราศาสตร์
และเป็นนักเดินเรือตัวยง และที่ต้องกวาดไปทางขวาเพราะคนส่วนใหญ่ "ถนัดขวา"
มิติแห่งเวลาใช้ solar time ไม่ใช่ clock time
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide24(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide30(1).jpeg)
ปฏิบัติการครั้งนี้ใช้นาฬิกาแดดเป็นตัวจับเวลา (solar time) เพื่อให้สอดคล้องกับ
ตำแหน่งมุมกวาดของดวงอาทิตย์ ณ เวลานั้นๆ ในภาพนี้เงาของนาฬิกาแดด
ระบุว่าดวงอาทิตย์อยู่ที่ทิศตะวันออกเฉียงใต้ ณ มุมกวาด 128 องศา
ปฏิบัติการ ......... ทำไมต้องใช้ชื่อนี้
Operacion Intercontinental Solsticio de Invierno Deciembre 2022
ตอบ ...... เป็นปฏิบัติการดาราศาสตร์ข้ามทวีปในประเทศที่ใช้ภาษา Spanish โดยประจำการที่โบราณสถาน Chichen Itza จังหวัด Yucatan ประเทศ Mexico ตรงกับช่วงปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน (winter solstice กลางคืนยาวที่สุดในรอบปี) ประกบกับ "สุริยะปฏิทินขอมพันปี" ปราสาทภูเพ็ก สกลนคร ประเทศไทย โดยมีผู้ช่วยของผมชื่อ คุณนก ภูเพ็ก เป็นผู้ร่วมปฏิบัติการ ชื่อนี้แปลเป็นภาษาอังกฤษ Operation Intercontinental Winter Solstice December 2022
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide2.jpeg)
ปีรามิด Kukulkan ที่ Chichen Itza Mexico และ ปราสาทภูเพ็ก
สกลนคร ประเทศไทย ตั้งอยู่คนละทวีปและคนละมุมโลก
วัตถุประสงค์ของปฏิบัติการ?
1. เพื่อพิสูจน์ว่าพันปีที่แล้ว ชาวมายา ในเม็กซิโก กับชาวขอมโบราณ ที่สกลนคร ต่างก็มีความรู้ดาราศาสตร์ เห-มา-ยัน เหมือนกัน แม้ว่าจะอยู่คนละซีกโลก ยุคนั้นยังไม่มีการสื่อสารผ่าน intrrnet และไปรษณีย์ แต่ทำไมบรรพชนเหล่านั้น ....... คิดเหมือนกัน?
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide8.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide8(1).jpeg)
Graphic ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ เห-มา-ยัน ที่ปราสาทภูเพ็ก และปีรามิด Kukulkan
2. เพื่อตีโจทย์ "ทำไมปีรามิด Kukulkan" ที่ Chichen Itza จึงถูกออกแบบให้หันหน้าเอียงไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ที่มุมกวาด 18 องศา (azimuth 18 degree) ต่างจากโบราณสถานทั่วไปของชาวมายา
คำถาม ...... อะไรคือแรงจูงใจให้ตั้งโจทย์ข้อนี้?
คำตอบ ........ วันที่ 5 - 6 สิงหาคม 2558 ไปที่สถานที่แห่งนี้เป็นครั้งแรก ยืนมองปีรามิดด้วยความฉงนคิดในใจว่า ผู้สร้างต้องมีเจตนาอันแรงกล้าและวัตถุประสงค์สำคัญเบื้องหลัง ประกอบกับเอกสารระบุว่าปีรามิดหันหน้า 18 องศา จากทิศเหนือ (azimuth 18 degree) ใช้ GPS และเข็มทิศสอบเทียบก็ตรงกัน ยิ่งกว่านั้นตอนว่าจ้างให้ทำปฏิทินวันเกิด 6 August 1950 ในภาษามายัน คนทำมองหน้าแล้วบอกว่า ....... วันเกิดของคุณใกล้เคียงกับวันเริ่มต้นของปฏิทินชาวมายา (The Long Count Mayan Calendar ) 11 August 3114 BC ( 5129 ปีที่แล้ว) ถ้าคุณมาที่นี่พันปีที่แล้ว นักบวชและกษัตริย์จะเลือกเอาคุณไปถวายพระเจ้าด้วยการบูชายันต์ เพราะเกิดตรงกับช่วงเริ่มต้นของปฏิทิน
6 August 2015 ยืนมองปีรามิด Kukulkan ด้วยความฉงน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide30(2).jpeg)
ปฏิทินวันเกิด 6 August 1950 ในรูปแบบ Loung Count Mayan Calendar
มาที่ปีรามิดแห่งนี้ 3 ครั้ง 5 - 6 สิงหาคม 2558, 19 - 21 มีนาคม 2559
และ 13 - 14 ธันวาคม 2565
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide9(5).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide9(6).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide9(7).jpeg)
ปีรามิด Kukulkan หันหน้าที่มุมกวาด 18 องศา จากทิศเหนือ (azimuth 18)
ทำความรู้จักกับโบราณสถานทั้งคู่
ปราสาทภูเพ็ก
โบราณสถานสร้างในยุคขอมเรืองอำนาจ พิกัด 17.2 N 103.9 E บนยอดภูเขา +520 เมตร จากระดับน้ำทะเล หมู่บ้านภูเพ็ก ตำบลนาหัวบ่อ อำเภอพรรณานิคม สกลนคร ปราสาทหลังนี้ใช้วัสดุหินทราย 100% หันหน้าเข้าหาทิศตะวันออกแท้ ที่มุมกวาด 90 องศา (azimuth 90) จึงมีคุณสมบัติตรงกับปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ "วิษุวัต" (equinox) แต่สร้างได้เพียงฐานรากและผนังห้องปรางค์ หากต้องการรายละเอียดเพิ่มเติม สามารถเข้าชมได้ที่บทความในเว้ปไซด์เดียวกันนี้
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide3.jpeg)
ปราสาทภูเพ็ก อยู่บนยอดภูเขา +520 เมตร ที่จังหวัดสกลนคร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide4.jpeg)
การเข้าชมตัวปราสาทต้องเดินขึ้นกระไดเกือบ 500 ขั้น จากลานจอดรถยนต์
หากก่อสร้างเสร็จจะเป็นปราสาทขอมขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย
เมื่อเปรียบเทียบกับปราสาทพิมาย และปราสาทพนมรุ้ง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide5(3).jpeg)
ปราสาทภูเพ็ก สกลนคร เป็นโบราณสถานที่มีคุณสมบัติเป็น "สุริยะปฏิทิน" (Solar Calendar)
จาก Stamp ชุด UNSEEN THAILAND ของการสื่อสารแห่งประเทศไทย ปี 2547
ปีรามิด Kukulkan
โบราณสถานของชาวมายา ที่ Chichen Itza จังหวัดยูคาตัน ประเทศเม็กซิโก พิกัด 20.6 N 88.5 W เป็นมรดกโลกในทวีปอเมริกากลาง สร้างขึ้นเพื่อถวายแด่เทพเจ้ากูกุลข่าน ปีรามิดนี้หันหน้าไปที่มุมกวาด 18 องศา (azimuth 18) เพื่อให้เกิดภาพจากเงาดวงอาทิตย์เป็นรูปร่างเทพเจ้า "งูยักษ์" เลื้อยลงมาจากฟ้าในช่วงปรากฏการณ์ "วิษุวัต" (equinox)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide5.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide5(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide5(2).jpeg)
สถานที่ตั้งปีรามิด Kukulkan ประเทศ Mexico
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide6.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide6(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide6(2).jpeg)
รูปร่างหน้าตาปีรามิดก่อนบูรณะ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide52.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide52(1).jpeg)
ภาพงูยักษ์ "เทพเจ้ากูกุลข่าน" เลื้อยลงมาจากท้องฟ้าในปรากฏการณ์ "วิษุวัต" (equinox)
ภาพนี้เกิดที่ราวกระไดด้านทิศเหนือโดยมีหัวงูยักษ์อยู่ข้างล่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide7.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide7(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide7(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide7(3).jpeg)
เมื่อบูรณะเรียบร้อยแล้วมีข้อมูลที่สอดคล้องกับปฏิทิน 365 วัน
9 ชั้น ของตัวปีรามิด x 2 = 18 เดือน / ปี ในปฏิทินชาวมายา
กระได 91 ขั้น x 4 ด้าน = 364 วัน บวกอีก 1 คือตัวห้องชั้นบนสุด = 365 วัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide14.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide14(1).jpeg)
Chichen Itza เป็นโบราณสถานที่ UNESCO ขึ้นทะเบียนมรดกโลก
และมีข้อตกลงนานาชาติด้วยสนธิสัญญากรุงเฮกคุ้มครองในยามมีข้อพิพาท
ทางการเมืองหรือการทหาร เพราะถือเป็นสมบัติของมนุษยชาติ
การเดินทางไปที่นั่น
ออกเดินทางจากบ้านที่เมือง Ankeny, Iowa State USA ผ่านสนามบิน Dallas Fortwort Texas ไปที่ประเทศ Mexico ณ เมือง Cancun โดยสารรถบัส ADO Transport ใช้เวลา 4 ชั่วโมง ถึงเมือง Chichen Itza จังหวัด Yucatan เข้าพักโรงแรม Mayaland Resort อยู่ติดกับโบราณสถานแห่งนี้
เดินทางทั้งเครื่องบินและรถบัสจากรัฐ Iowa USA ถึงเมือง Chichen Itza Mexico
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide16.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide16(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide16(2).jpeg)
เข้าพักโรงแรม Mayaland Resort ติดกับโบราณสถาน มองจากประตู
เห็นส่วนยอดของ "หอดูดาว ชาวมายา" ชื่อ The Caracol
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide13.jpeg)
ส่วนหน้าประตูทางเข้าโบราณสถาน มีลานจอดรถบัส และบูทไกด์ท้องถิ่น
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide14(2).jpeg)
ตั๋วเข้าชมราคา 486 เปโซ / วัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide17.jpeg)
ธรรมเนียมที่ดีของผู้มาเยือนก็ต้องอุดหนุนสินค้า เช่น เสื้อ T-Shirt สัญลักษณ์ปีรามิด
และ sefie กับชาวมายาที่ขายสินค้า
โจทย์ ข้อที่ 1
ปีรามิด Kukulkan ของชาวมายา กับ ปราสาทภูเพ็กของชาวขอม มีปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน (winter solstice) เหมือนกัน หรือไม่?
เครื่องมือและวิธีการเก็บข้อมูล
1. นาฬิกาแดด ชนิด Horizontal ที่สามารถแสดงเวลา Solar Time และวัดมุมตกกระทบของดวงอาทิตย์ (angle of incident) และตำแหน่งดวงอาทิตย์ ณ เวลาจริง
2. ภาพถ่ายตัวปีรามิด Kukulkan ทุกด้านรวม 8 มุม
3. ภาพถ่ายปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน ที่ปราสาทภูเพ็ก สกลนคร
การสอบเทียบความแม่นยำของนาฬิกาแดด
(Caibration of Sundial) ณ บริเวณใกล้กับปีรามิด
ผลการสอบเทียบพบว่านาฬิกาแดดมีความแม่นยำ 99% สามารถใช้งานได้ดีมีความเชื่อถือตามหลักคณิตศาสตร์และดาราศาสตร์
การสอบเทียบความแม่นยำของนาฬิกาแดด (Calibration of Sundia)
กับโปรแกรมคอมพิวเตอร์ดาราศาสตร์ (The Starry Night Pro Plus)
ว่าผลการวัดมุมเงยของดวงอาทิตย์ (altitude) จะเท่ากันหรือไม่
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide19.jpeg)
การสอบเทียบความแม่นยำของนาฬิกาแดด ต้องทำ ณ เวลา เที่ยงสุริยะ (solar noon)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide20.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide20(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide20(2).jpeg)
เที่ยงสุริยะ (solar noon) ดวงอาทิตย์ทำมุมตรงกับแนวทิศ N - S
เงาของนาฬิกาแดดชี้ตรงกับทิศเหนือแท้ ณ 12:00 of solar time
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide23(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide23(4).jpeg)
การทำงานของนาฬิกาแดด อาศัยการเคลื่อนตัวของเงาดวงอาทิตย์
เกิดจากการหมุนรอบตัวเองของโลกในอัตรา 15 องศา ต่อ 1 ชั่วโมง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide23.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide23(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide23(2).jpeg)
นาฬิกาแดดแสดงเวลา "เที่ยงสุริยะ" 9solar noon) เงาดวงอาทิตย์ชี้ที่แนว N - S
การคำนวณหาค่าองศาของมุมตกกระทบ (angle of incident)
และมุมเงย (altitude) ณ เวลาเที่ยงสุริยะ H = ความสูงของนาฬิกาแดด
L = ความยาวของเงาดวงอาทิตย์ a = มุมเงยของดวงอาทิตย์ (altitude)
ใช้สูตร Pythagoras Tan a = H / L
ได้ค่ามุมเงย altitude a = 45.5784 ณ เที่ยงสุริยะ วันที่ 14 ธันวาคม 2022
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide22.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide22(1).jpeg)
คำนวณค่ามุมเงย (altitude) ของดวงอาทิตย์ ณ เวลาเที่ยงสุริยะ
ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ดาราศาสตร์ The Starry Night Pro Plus
ได้ค่า altitude = 46.016 เปรียบเทียบกับค่า altitude of sundial = 45.5784
ค่าความคาดเคลื่อน Error = (46.016 - 45.5784) / 46.016 x 100 = 0.95% say 1%
ค่าความแม่นยำ = 99%
ถ่ายภาพมุมต่างๆของตัวปีรามิด
Step 1 ถ่ายภาพจากด้านทิศเหนือ 09:12 ดวงอาทิตย์อยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของตัวปีรามิด ณ มุมกวาด azimuth 128 degree เพราะอยู่ในช่วงปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ เห-มา-ยัน (winter solstice) คนไทยเรียก "ตะวันอ้อมข้าว"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide24.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide25.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide25(1).jpeg)
เงานาฬิกาแดดแสดงว่าดวงอาทิตย์อยู่ที่ตำแหน่งตะวันออกเฉียงใต้
ณ มุมกวาด 128 (azimuth 128)
Step 2 เดินถ่ายภาพรอบตัวปีรามิด 8 มุม เริ่มต้นตามลำดับหมายเลข
เพื่อยืนยันว่าปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน (winter solstice) ตัวปีรามิดในยามบ่ายประมาณ 15:00 น เป็นต้นไป จะมีลักษณะ "สว่างครึ่ง มืดครึ่ง"
เดินถ่ายภาพรอบปีรามิดตามหมายเลข 1 - 8
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide28.jpeg)
ด้านทิศเหนือมืด ทิศตะวันตกสว่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide29.jpeg)
ทิศตะวันตกสว่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide30.jpeg)
ทิศตะวันตก และทิศใต้สว่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide31.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide31(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide31(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide31(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide31(4).jpeg)
ทิศใต้สว่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide32(4).jpeg)
ทิศใต้สว่าง ทิศตะวันออกมืด
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide33.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide33(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide32.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide32(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide32(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide32(3).jpeg)
ทิศตะวันออกมืด
ทิศตะวันออก และทิศเหนือมืด
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide35.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide35(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide35(2).jpeg)
ทิศเหนือมืด
ปรากฏการณ์ มืด - สว่าง อย่างละครึ่ง จะเกิดขึ้นประมาณหลัง 15:00 เป็นต้นไป
ภาพถ่ายเวลา 14:08 ดวงอาทิตย์อยู่ที่ตำแหน่ง มุมกวาด 217 ยังคงมืดเพียงด้านทิศเหนือเท่านั้น และด้านทิศตะวันออกยังคงสว่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide45.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide31(6).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide31(8).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide40.jpeg)
14:08 แสงอาทิตย์ยังส่องถึงด้านทิศตะวันออก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide42.jpeg)
เงานาฬิกาแดดแสดงตำแหน่งดวงอาทิตย์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide44.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide44(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide44(3).jpeg)
ดวงอาทิตย์ อยู่ที่ตำแหน่งทิศตะวันตกเฉียงใต้ ณ มุมกวาด 217
ตั้งแต่ 15:00 น เป็นต้นไป ปรากฏการณ์ มืด - สว่าง อย่างละครึ่ง จะเห็นได้ชัดเจนดังภาพถ่ายข้างต้นทั้ง 8 มุม
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide49(1).jpeg)
Graphic แสดงตำแหน่งดวงอาทิตย์ ณ เวลา 15:08
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide47.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide48.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide53(1).jpeg)
Graphic แสดงมุมดวงอาทิตย์ ณ 236 องศา
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide50.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide52(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide52(5).jpeg)
เงาของนาฬิกาแดดเป็นตัวชี้ตำแหน่งดวงอาทิตย์
ปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน (winter solstice) ที่ปราสาทภูเพ็ก สกลนคร
ขอบคุณผู้ช่วยของผม คุณ นก ภูเพ็ก และ คุณ Pom Keeratiya ที่ช่วยถ่ายภาพอันสวยงามของปรากฏการณ์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide69(1).jpeg)
สุริยะปฏิทิน แสดงปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน ดวงอาทิตย์ขึ้นที่มุมกวาด 115 องศา
แท่งหิน "ครรภบัตร" มีนัยสำคัญทางดาราศาสตร์อย่างชัดเจน
ตำแหน่งดวงอาทิตย์ในปรากฏการณ์ winter solstice อยู่ที่มุมกวาด 115 องศา
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide76.jpeg)
เงาของแท่งหินที่วางในแนว ตะวันออก - ตะวันตก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide74(1).jpeg)
หินแท่งนี้วางอยู่ในแนว East - West
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide75(2).jpeg)
แท่งหินตั้งอยู่บนตัวปราสาท
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide77(2).jpeg)
เงาของแท่งหินสอดคล้องกับตำแหน่งดวงอาทิตย์ที่มุมกวาด 115 องศา
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide82.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide82(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide82(2).jpeg)
คุณ Pom Keeratiya ยืนอยู่บนราวบันไดด้านทิศเหนือ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide83.jpeg)
เงาของคุณ Pom สามารถชี้ตำแหน่งดวงอาทิตย์ที่มุมกวาด 115 องศา
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide84.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide84(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide77.jpeg)
จุดที่คุณ Pom Keeratiya ยืนให้ถ่ายภาพและปรากฏเงาที่พื้นดิน
เป็นราวบันไดด้านทิศเหนือของตัวปราสาท
ปีรามิด Kukulkan ที่ Chichen Itza Mexico และ ปราสาทภูเพ็ก สกลนคร ประเทศไทย แสดงปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน (winter solstice) ในลักษณะของตัวเอง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide12(1).jpeg)
Graphic แสดงปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน ณ ปราสาทภูเพ็ก สกลนคร
กับปีรามิด Kukulkan Mexico แสดงว่าชาวขอมโบราณกับชาวมายา
ทั้งคู่รู้จักปรากฏการณ์นี้อย่างดี
วัตถุประสงค์ข้อที่ 2 ของปฏิบัติการ
ทำไมปีรามิด Kukulkan ที่ Chichen Itza จึงถูกออกแบบให้หันหน้าเบี่ยงไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ณ มุมกวาด 18 องศา azimuth 18 degree ?
การพิสูจน์ไม่ง่ายครับ ....... ต้องใช้เวลาเก็บข้อมูลด้วยตนเอง 2 ครั้ง
ครั้งแรก ....... เก็บข้อมูลในช่วงปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต" (vernal equinox) 19 - 21 มีนาคม 2559 (19 - 21 March 2016)
ครั้งสอง ........ เก็บข้อมูลช่วงปรากฏการณ์ "เห-มา-ยัน" (winter solstice) 14 ธันวาคม 2565 จริงๆตั้งใจจะไปให้ตรงกับช่วง 20 - 22 ธันวาคม แต่ตั๋วเครื่องบินเต็มหมดเพราะใกล้เทศกาลคริตสมาส อย่างไรก็ตาม วันที่ 14 ธันวาคม มุมดวงอาทิตย์เริ่มเข้าสู่ปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน แล้ว
ปฏิบัติการ "วสันตวิษุวัต" 19 - 21 มีนาคม 2559
จะเห็นเงาดวงอาทิตย์เป็นภาพงูยักษ์เลื้อยลงมาจากท้องฟ้า หมายถึงเทพเจ้า Kukulkan ลงมาจากท้องฟ้าในปรากฏการณ์ดังกล่าว ชาวมายาถือว่าเทพองค์นี้จะบันดาลให้ฝนฟ้าเอื้ออำนวยแก่การเพาะปลูกในฤดูกาลที่จะมาถึง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide60(3).jpeg)
ชาวมายาเชื่อว่าเทพเจ้า Kulkukan เป็นงูยักษ์ที่อาศัยอยู่บนท้องฟ้า
จึงออกแบบให้ปีรามิดหันหน้าเบี่ยงจากทิศเหนือ 18 องศา เพื่อให้แสงอาทิตย์
ส่องผ่าน step ของปีรามิด และเกิดเงาเป็นภาพงูกำลังเลื้อยที่รางบันไดด้านทิศเหนือ
ลงมาเชื่อมต่อกับรูปสลัก "หัวงู" ด้านล่าง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide56.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide57.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide62(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide62(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide62(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide58.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide58(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide58(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide58(3).jpeg)
การที่ตัวปีรามิดเอียง 18 องศา จากทิศเหนือ สอดรับกับแสงอาทิตย์
ช่วงบ่ายแก่ๆทำให้เกิดภาพนี้อย่างน่าอัศจรรย์ ดวงอาทิตย์อยู่ที่ตำแหน่ง
มุมกวาด 265 องศา (Azimuth: Az 265) และมุมเงย 12 องศา (Altitude: Al 12)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide59.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide59(1).jpeg)
ชาวมายาสร้างหัวงูด้วยการสลักก้อนหินและวางไว้ที่หัวบันได
เพื่อให้ต่ออย่างแนบเนียนกับลำตัวงู
สอบเทียบความแม่นยำของนาฬิกาแดด (calibration of sundial's)
เนื่องจากช่วงวันที่ 19 - 22 มีนาคม 2559 เป็นปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต" เงาของนาฬิกาแดดจะเคลื่อนตัวเป็น "เส้นตรง" ทั้งวัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide65(4).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide65(5).jpeg)
อุปกรณ์สำคัญใช้ในการจับเวลาและวัดตำแหน่งดวงอาทิตย์
คือ นาฬิกาแดดชนิด Horizontal
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide66(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide66(4).jpeg)
Spec ของนาฬิกาแดดชนิด Horizantal ออกแบบให้ใช้กับ
โบราณสถาน Chichen Itza ณ เส้นรุ้ง 20 N
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide67(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide67(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide67(4).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide67(5).jpeg)
เงาของนาฬิกาแดดเคลื่อนตัวเป็นเส้นตรง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide68(7).jpeg)
ณ เวลาเที่ยงสุริยะ (solar time 12:00) เงานาฬิกาแดดชี้ที่ "ทิศเหนือแท้"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide69(5).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide69(6).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide69(7).jpeg)
แนวเส้นตรงของปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต" (equinox line)
จับเวลาด้วยนาฬิกาแดด ..... กับลำดับการเกิดปรากฏการณ์ที่ตัวปีรามิด
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide66(2).jpeg)
15 น. กว่าๆยังไม่เกิดภาพอะไร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide67(1).jpeg)
16 น. กว่าๆเริ่มมีเงาฟอร์มตัวแต่ยังไม่ชัดเจน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide72(4).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide69(2).jpeg)
17:10 น. เริ่มเห็นภาพงูยักษ์ชัดเจน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide73(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide73(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide73(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide73(4).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide73(5).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide73(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide60.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide60(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide60(2).jpeg)
นาฬิกาแดดแสดงเวลา 17:10 น. เกิดภาพงูยักษ์ชัดเจน
ดวงอาทิตย์อยู่ที่ตำแหน่งมุมกวาด 259 องศา (Az 259)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide72(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide72(3).jpeg)
แสดงวิธีการใช้นาฬิกาแดดคำนวณตำแหน่งดวงอาทิตย์
ที่ มุมกวาด 265 องศา (Az 265) และมุมเงย 12.16 องศา
(Altitude 12.16) ณ solar time 17:10 น.
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide63.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide63(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide63(2).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide63(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide64.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide64(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide64(2).jpeg)
ตรวจสอบกับโปรแกรมคอมพิวเตอร์ดาราศาสตร์ ยืนยัน
ที่มุมกวาด 265 องศา (Az 265) และมุมเงย 12.06 องศา (Al 12)
มีค่าความคลาดเคลื่อนระหว่างนาฬิกาแดดกับโปรแกรมคอมพิวเตอร์
ดาราศาสตร์เพียง 0.8% (error 0.8%)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide64(4).jpeg)
สมการแห่งเวลา Equation of Time แสดงความสัมพันธ์ระหว่าง
solar time VS clock time ช่วงปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต"
และช่วง 5 - 6 สิงหาคม solar time = clock time
หมายถึงเวลาของนาฬิกาแดด กับ นาฬิกาข้อมือตรงกัน จึงง่าย
ต่อการสอบเทียบเวลาระหว่าง clock time and solar time
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide65.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide65(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide65(2).jpeg)
การที่ปีรามิดหันหน้าเบี่ยงจากทิศเหนือ 18 องศา มีเจตนาให้
แสงอาทิตย์เวลา 17:10 เป็นต้นไปจนถึง sunset ทำมุมกับ step
และเกิดเงาเป็นรูปงูยักษ์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide56(2).jpeg)
เดินทางไปที่นั่นด้วยตนเองเพื่อเก็บข้อมูลแบบ real-time
คำถาม ...... ถ้าปีรามิดแห่งนี้หันหน้าตรงกับทิศเหนือแท้ ณ มุมกวาด 00 องศา จะเกิดอะไร?
คำตอบ ...... มุมแสงอาทิตย์จะไม่สร้างเงา "งูยักษ์" เพราะมุมตกกระทบของแสงอาทิตย์ไม่สัมพันธ์กับ step ของปีรามิด
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide66.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide67.jpeg)
แสงอาทิตย์ค่อนข้างขนานกับ step ของปีรามิด จึงไม่สามารถสร้างเงา "งูยักษ์"
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide68.jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide68(1).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide68(2).jpeg)
อย่างไรก็ตามปรากฏการณ์ สว่าง - มืด อย่างละครึ่งสามารถเกิดได้
สรุป ........ จากการเก็บข้อมูลทั้งสองครั้งในปรากฏการณ์ "วสันตวิษุวัต" และ "เห-มา-ยัน" ทำให้สามารถตีโจทย์ที่สงสัยมานาน ....... ทำไม ปีรามิด Kukulkan at Chichen Itza Mexico ต้องหันหน้าเบี่ยงไปทางตะวันออก 18 องศา จากทิศเหนือ (azimuth 18) เพราะชาวมายาต้องการเห็นภาพ "งูยักษ์" ในปรากฏการณ์วิษุวัต ปีละ 2 ครั้ง และ "ตัวปีรามิด สว่าง - มืด อย่างละครึ่ง" ในปรากฏการณ์ เห-มา-ยัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide70(3).jpeg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1672086422/Slide70(4).jpeg)