Operation Rahu Episode XIII
How Far is the Moon
ปฏิบัติการราหูครั้งที่ 13
วัดระยะทาง โลก - ดวงจันทร์
เป็นปฏิบัติการที่ผสมผสานอย่างลงตัวระหว่างประวัติศาสตร์ คณิตศาสตร์ ดาราศาสตร์ และตำนานแห่งความเชื่อ โดยใช้ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ "จันทรุปราคา" เป็นอุปกรณ์ในการคำนวณด้วยสมการของบรรพชนกรีกโบราณเมื่อสองพันกว่าปีที่แล้วต่อยอดด้วยเทคโนโลยีดิจิต้อลในยุคปัจจุบัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide02(1).jpg)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide03(2).jpg)
Operation Rahu ดำเนินการมาแล้ว 12 ครั้ง ครั้งแรกวันที่ 15 เมษายน 2557 ครั้งสุดท้ายวันที่ 21 มิถุนายน 2563
ปฏิบัติการดาราศาสตร์ข้ามทวีป...... วัดระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ ในปรากฏการณ์ "จันทรุปราคา" 26 พฤษภาคม 2564
ระหว่างปราสาทนารายณ์เจงเวง สกลนคร กับเมือง Des Moines Iowa USA และ เมือง Woodland Texas USA โดยทีมงาน 3 คน ทำการถ่ายภาพ "ราหูอมจันทร์" เพราะสามารถมองเห็นปรากฏการณ์ในช่วงเวลาใกล้เคียงกัน ช่วงหัวค่ำที่ประเทศไทย (พระจันทร์ขึ้น) และช่วงเช้าตรู่ที่สหรัฐอเมริกา (พระจันทร์ตก)
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide09(1).jpg)
ปรากฏการณ์จันทรุปราคาเกิดขึ้นในเวลาใกล้เคียงกันทั้งประเทศไทยและสหรัฐอเมริกา จึงทำให้สามารถปฏิบัติการข้ามทวีปได้ง่าย
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide14.jpg)
Team A สรรค์สนธิ บุณโยทยาน นักพิภพวิทยา ประจำการที่ปราสาทนารายณ์เจงเวง อำเภอเมือง สกลนคร ตั้งแต่เวลา 17:30 น.เป็นต้นไป
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide15.jpg)
Team B Plapy Sue Hudson นักธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ชาวอเมริกันเชื้อชาติไทย ประจำการที่เมือง Des Moines รัฐ Iowa สหรัฐอเมริกา เวลา 05:30 น.
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide17(1).jpg)
Team C Nui Gornwiga Boonyothayan พยาบาลวิชาชีพชาวอเมริกันเชื้อชาติไทย ประจำการบนดาดฟ้าของโรงพยาบาล Herman Memorial เมือง Woodland รัฐ Texas สหรัฐอเมริกา บังเอิญน้องนุ้ยเข้าเวรดึกพอดีจึงใช้เวลาว่างจากการตรวจคนไข้เดินขึ้นไป stand by บนดาดฟ้า แต่โชคไม่อำนวยท้องฟ้าปิดสนิทเมฆหนาทึบมองไม่เห็นราหูอมจันทร์แม้แต่แวบเดียว
ที่มาและแนวคิดของปฏิบัติการราหู
คำถาม ทำไมต้องใช้ชื่อ "ปฏิบัติการราหู"
คำตอบ เพราะการวัดระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ ใช้ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ "จันทรุปราคา" หรือที่คนไทยเรียกว่า "ราหูอมจันทร์" เป็นเครื่องมือในการคำนวณโดยใช้สมการโบราณของนักดาราศาสตร์ชาวกรีก Aristarchus เมื่อสองพันกว่าปีที่แล้ว มาถึงยุคปัจจุบัน สรรค์สนธิ บุณโยทยาน นักพิภพวิทยา พัฒนาต่อยอดสมการโบราณด้วยระบบ digital ทำให้สามารถวัดระยะทางได้ง่ายและแม่นยำยิ่งขึ้นโดยใช้ภาพถ่าย "ราหูอมจันทร์" ที่คมชัดเพียงภาพเดียว นำมา plot ใน application PowerPoint เพื่อหาสัดส่วนเชิงคณิตศาสตร์ระหว่าง เส้นผ่าศูนย์กลางดวงจันทร์ (diameter of Moon) กับเส้นผ่าศูนย์กลางเงามืดของโลก (diameter of Earth's umbra) และนำข้อมูลไปเข้าสมการของท่าน Aristarchus
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide05(1).jpg)
แนวคิดและหลักการ
สองพันกว่าปีที่แล้วนักดาราศาสตร์ชาวกรีก Pythagoras 570 BC - 495 BC คิดค้นสูตรคณิตศาสตร์และเรขาคณิตที่เราๆท่านๆยังคงต้องเรียนอยู่ในหลักสูตรปัจจุบัน ต่อมานักดาราศาสตร์ชาวกรีก Eratosthenes 276 BC - 194 BC ใช้สูตรคณิศาสตร์และมุมดวงอาทิตย์ระหว่างเมือง Alexandria และเมือง Syene คำนวณขนาดเส้นรอบวงโลก ในช่วงเวลา 310 BC - 230 BC นักดาราศาสตร์ชาวกรีก Aristarchus ได้นำผลการวัดเส้นรอบวงโลกไปเป็นส่วนหนึ่งของสมการคณิตศาสตร์ในการวัดระยะทางจโลก - ดวงจันทร์
ท่าน Aristarchus ใช้วิธีหาสัดส่วนเชิงคณิตศาสตร์ระหว่าง "เส้นผ่าศูนย์กลางดวงจันทร์ กับเส้นผ่าศูนย์กลางเงามืดของโลก" ด้วยการนับเวลา Phase การเคลื่อนตัวของดวงจันทร์
1.ดวงจันทร์เริ่มแตะขอบเงามืด เรียกว่า Phase 1
2.เคลื่อนเข้าไปจนมิดดวง เรียกว่า Phase 2
3.นับเวลาตั้งแต่ดวงจันทร์ถูกบังจนมิด (Phase 2) ถึงดวงจันทร์โผล่พ้นออกมาจากเงามืดเต็บใบ เรียกว่า Phase 3
วิธีนับเวลาการเคลื่อนตัวของดวงจันทร์ในปรากฏการณ์ "จันทรุปราคา" สามารถนำไปสู่สัดส่วนเชิงคณิตศาสตร์ระหว่างขนาดดวงจันทร์กับขนาดเงามืดของโลก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide35(2).jpg)
ตามทฤษฏีของกรีกโบราณเงามืดของโลก (Earth's umbra) มีความยาว 108 เท่าของเส้นผ่าศูนย์กลางโลก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide12(3).jpg)
Operation Eratosthenes 21 มีนาคม 2555 ได้ขนาดเส้นรอบวงโลก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide13.jpg)
สูตรการคำนวณเส้นรอบวงโลกของท่าน Eratosthenes นักดาราศาสตร์ชาวกรีกเมื่อสองพันกว่าปีที่แล้ว
นำสัดส่วนเชิงคณิตศาตร์ไปสร้างรูปสามเหลี่ยมคล้ายและแปลงเป็นสมการวัดระยะทาง โลก - ดวงจันทร์
แนวคิดของท่าน Aristarchus ถูกนำมาพัฒนาต่อยอดด้วยเทคโนโลยียุคปัจจุบันคือ "การถ่ายภาพด้วยระบบดิจิต้อลและนำภาพไป plot ในโปรแกรม PowerPoint เพื่อหาสัดส่วนเชิงคณิตศาสตร์ระหว่างขนาดดวงจันทร์กับขนาดเงามืดของโลก ลองมาพิจารณาข้อดีของ Operation Rahu เปรียบเทียบกับวิธีดั้งเดิมเมื่อสองพันกว่าปีที่แล้ว
1.มีความเที่ยงตรงมากขึ้นเพราะใช้กล้องถ่ายรูประบบ digital ที่มีความคมชัด บวกกับโปรแกรม การใช้ PowerPoint เข้าช่วยในการวัดสัดส่วน
2.ทำได้ทั้งปรากฏการณ์จันทรุปราคาเต็มดวง และจันทรุปราคาบางส่วน แต่วิธีการของ
ท่าน Aristarchus ทำได้เฉพาะปรากฏการณ์จันทรุปราคาเต็มดวงเท่านั้น
3.การนับเวลาการเคลื่อนตัวของดวงจันทร์เมื่อสองพันกว่าปีที่แล้วอาจคลาดเคลื่อนได้ง่ายเพราะใช้ วิธี "ตาดู หูฟัง" ไม่มีอุปกรณ์เข้าช่วย เช่น กว่าจะรู้ว่าดวงจันทร์เคลื่อนตัวเข้าไปแตะขอบเงาโลก เพื่อเริ่มนับหนึ่งก็ต้องรอให้เกิดรอยแหว่งนิดนึงเสียก่อน ขณะเดียวกันการจับเวลาด้วยนาฬิกา ทรายก็ไม่ใช่ของง่าย
อย่างไรก็ตาม ถ้าไม่ได้แนวคิดดั้งเดิมของท่าน Aristarchus ก็คงไม่เกิด Operation Rahu ในยุคปัจจบัน ยอมรับว่าการ "คิดริเริ่มยากกว่าการพัฒนาต่อยอดหลายเท่านัก" ต้องขอขอบพระคุณอย่างสูงต่อบรรพชนในอดีตทั้งสามท่าน Pythagoras Eratosthenes และ Aristarchus ที่ได้จุดประกายความคิดและแรงดลใจให้กับ Operation Rahu
สัดส่วนเชิงคณิตศาสตร์ระหว่าง เงามืดของโลกกับขนาดของดวงจันทร์ ใน Operation Rahu ยุคปัจจุบัน
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide32(1).jpg)
สูตรการคำนวณระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ ของท่าน Aristarchus
สรุปผลปฏิบัติการราหู
จากภาพถ่าย "ราหูอมจันทร์" ที่เมือง Des Moines USA เช้าตรู่วันพุธที่ 26 พฤษภาคม กับภาพถ่ายที่ปราสาทนารายณ์เจงเวง หัวค่ำวันเดียวกัน นำมาประมวลด้วยโปรแกรม PowerPoint เพื่อหาสัดส่วนเชิงคณิตศาสตร์ระหว่าง "ขนาดดวงจันทร์ กับขนาดเงามืดของโลก" และเข้าสมการกรีกโบราณออกมาเป็นระยะทาง โลก - ดวงจันทร์
อนึ่ง ระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ โดยเฉลี่ยเท่ากับ 384,400 กิโลเมตร
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide29.jpg)
Team A ปราสาทนารายณ์เจงเวง อำเภอเมืองสกลนคร
วันนี้ตรงกับ "วิสาขบูชา" จึงมีผู้คนมาประกอบกิจกรรมเวียนเทียนรอบองค์ปราสาทนารายณ์เจงเวง (พระธาตุนารายณ์เจงเวง) ทีมงานต้องรอให้เห็นดวงจันทร์โผล่ขึ้นพ้นของฟ้าทางด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ ราวเวลาทุ่มกว่าๆจึงได้ภาพถ่ายราหูอมจันทร์
ศาสตร์แห่งความเชื่อกับราหูอมจันทร์
แม้ว่าปฏิบัติการครั้งนี้เป็นเรื่องของวิทยาศาสตร์แต่ทีมงานก็ไม่ละเลยศาสตร์แห่งความเชื่อเพื่อความสบายใจของทีมงานทุกคน งานนี้คงหนีไม่พ้นท่านฤาษีเอก อมตะ รับหน้าที่เป็นเจ้าพิธีที่ปราสาทนารายณ์เจงเวงเพื่อปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายตามที่อาจารย์ซินแสต้อม หรืออาจารย์สุทธิธรรม พากเพียร เจ้าของเพจดูดวงโหราศาสตร์ไทยระบบรังสีดาว ได้ให้คำแนะนำว่า ไม่ควรไปกลางที่โล่งแจ้งเพราะเกิดจัทรคราสอาจดวงซวยเอาได้ จึงแนะนำให้สวดมนต์ ทำสมาธิ
คำแนะนำของอาจารย์สุทธิธรรม พากเพียร เจ้าของเพจดูดวงโหราศาสตร์ไทยระบบรังสีดาว
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide21(2).jpg)
ฤาษีเอก อมตะ ทำพิธีเพื่อปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide22(2).jpg)
บรรยากาศกำทำพิธีปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายในปรากฏการณ์ราหูอมจันทร์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide19.jpg)
การเวียนเทียนเนื่องใน "วิสาขบูชา" รอบองค์ปราสาทนารายณ์เจงเวง
ทัศนียภาพยามหัวค่ำของปราสาทนารายณ์เจงเวง
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide21(1).jpg)
Team A กำลังถ่ายภาพราหูอมจันทร์
ดวงจันทร์ขึ้นพ้นขอบฟ้าที่ทิศตะวันออกเฉียงใต้
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide36.jpg)
ผลการคำนวณระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ จากภาพถ่ายของ Team A
Team B เมือง Des Moines Iowa State USA
ปฏิบัติการโดย Plapy Sue Hudson นักธุรกิจอเมริกันเชื้อชาติไทย ต้องรีบตื่นตั้งแต่ตีสี่ครึ่งเพื่อจับภาพราหูอมจันทร์ยามเช้าตรู่ทางทิศตะวันตก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide15(1).jpg)
ทัศนียภาพยามเช้าตรู่ที่เมือง Des Moines Iowa
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide16.jpg)
Team B กำลังปฏิบัติการ
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide27(1).jpg)
ภาพ close up ราหูอมจันทร์
ราหูกำลังอมจันทร์ก่อนที่จะลับขอบฟ้าทางทิศตะวันตก
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide37.jpg)
ผลการคำนวณจากภาพถ่ายเมือง Des Moines Iowa State
Team C โดย Nui Gornwiga Boonyothayan พยาบาลวิชาชีพประจำโรงพยาบาล Herman Memorial Texas USA
ท้องฟ้าเช้าตรู่ของเมือง Woodland Texas มืดสนิทเพราะเมฆหนาทึบมองไม่เห็นราหู เผอิญวันนั้นน้อง Nui เข้าเวรกลางคืนพอดีใช้เวลาช่วงพักจากการตรวจคนไข้เดินขึ้นไปบนดาดฟ้าของโรงพยาบาล
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide17(2).jpg)
Operation Rahu XIII Plus, Earth - Sun ?
ตามหลักดาราศาสตร์ "จันทรุปราคา" กับ "สุริยุปราคา" จะเกิดในช่วงเวลาไล่เรี่ยกัน ดังนั้น จันทรุปราคา 26 พฤษภาคม 2564 จะตามมาด้วยสุริยุปราคา (Solar Eclipse) 10 มิถุนายน 2564 แต่คนละสถานที่กัน ในที่นี้สามารถมองเห็นเวลาเช้าตรู่ในพื้นที่บริเวณตะวันออกเฉียงเหนือของสหรัฐอเมริกา เข่น กรุงวอชิงตัน ดีซี และมหานครนิวยอร์ก เป็นต้น แต่ที่รัฐ Iowa มองไม่เห็นเพราะอยู่นอกเขต Team B ที่เมือง Des Moines จึงไม่สามารถเก็บภาพ ต้องขอยืมภาพถ่ายขององค์การ NASA มาใช้งาน ........ วัดระยะทาง โลก - ดวงอาทิตย์ โดยใช้สูตรคณิตศาสตร์ที่เรียกว่า Theory of Angular Diameter หรือทฤษฏี "เส้นผมบังภูเขา ที่มีสัดส่วนประมาณ 1:400
ผลการคำนวณพบว่า ระยะทาง โลก - ดวงอาทิตย์ เท่ากับ 154,399,200 กิโลเมตร คลาดเคลื่อนประมาณ 3.2% จากระยะทางตามข้อมูล Wikipedia 149,597,870 กิโลเมตร
ปรากฏการณ์ "สุริยุปราคา" เกิดเวลาเช้าตรู่วันที่ 10 มิถุนายน 2564 มองเห็นในพื้นที่ตะวันออกเฉียงเหนือของสหรัฐอเมริกา เช่นที่กรุงวอชิงตัน ดีซี แต่ที่เมือง Des Moines รัฐ Iowa มองไม่เห็นเพราะอยู่นอกพื้นที่ของปรากฏการณ์
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide41(1).jpg)
ภาพถ่าย "ราหูอมสุริยะ" (Solar Eclipse) ที่มหานครนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา มีอนุเสาวรีย์เทพีสันติภาพเป็น foreground เปรียบเทียบกับภาพจำลอง (simulation) ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ดาราศาสตร์ The Starry Night Pro Plus
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide42.jpg)
ใช้โปรแกรม PowerPoint สร้าง Simulation เพื่อหาขนาดของดวงจันทร์ขณะที่กำลังบดบังดวงอาทิตย์
ขนาดของดวงจันทร์ที่สร้างด้วยโปรแกรม PowerPoint สวมทับดวงอาทิตย์ได้อย่างพอดี แสดงว่าระยะห่างระหว่าง โลก - ดวงจันทร์ - ดวงอาทิตย์ เข้าทางปืนทฤษฏี Angular Diameter ในอัตราส่วน 1:400
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide44(2).jpg)
วัดระยะทาง โลก - ดวงอาทิตย์ ด้วยทฤษฏี Angular Diameter โดยเอาผลของ Operation Rahu Episode XIII คูณด้วย 400
![](http://www.yclsakhon.com/images/sub_1622701721/Slide28(1).jpg)
อนึ่ง คนไทยกับคนอเมริกันมองเห็นราหูคนละมุมกันเพราะอยู่คนละซีกโลก
สรุป
Operation Rahu Episode XIII พัฒนาต่อยอดมาจากองค์ความรู้ของนักคณิตศาสตร์ และนักดาราศาสตร์ชาวกรีกโบราณเมื่อสองพันกว่าปีที่แล้ว สามารถแสดงผลระยะทาง โลก - ดวงจันทร์ และ โลก - ดวงอาทิตย์ ด้วยภาพถ่ายเพียงใบเดียว ขอขอบคุณท่าน Pythagoras ท่าน Eratosthenes และท่าน Aristarchus เป็นอย่างสูงที่สร้างแรงดลใจให้เกิดปฏิบัติการราหูทั้ง 13 ครั้ง