สามารถมองได้ว่ามีองค์ประกอบสองส่วน 1) ชุดของข้อมูลและความเชื่อในการสร้างและทักษะในการประมวลผล และ 2) นิสัยตามความมุ่งมั่นทางปัญญาของการใช้ทักษะเหล่านั้นเพื่อชี้นำพฤติกรรม ดังนั้นจึงเป็นสิ่งที่ตรงกันข้ามกับ 1) การได้มาและการเก็บรักษาข้อมูลเพียงอย่างเดียว เนื่องจากเกี่ยวข้องกับวิธีการเฉพาะในการแสวงหาและปฏิบัติต่อข้อมูล 2) การครอบครองชุดทักษะเพียงอย่างเดียว  การเลี้ยงลูก เพราะมันเกี่ยวข้องกับการใช้งานอย่างต่อเนื่อง และ 3) การใช้ทักษะเหล่านั้นเพียงอย่างเดียว (เป็นแบบฝึกหัด) โดยปราศจากการยอมรับผลลัพธ์ การคิดเชิงวิพากษ์จะแตกต่างกันไปตามแรงจูงใจที่อยู่เบื้องหลัง เมื่อมีเหตุผลจูงใจที่เห็นแก่ตัว ก็มักจะปรากฏออกมาให้เห็นในทักษะการจัดการความคิดเพื่อประโยชน์ของตนเองหรือกลุ่มของตนที่มีส่วนได้ส่วนเสีย โดยทั่วไปแล้วจะมีข้อบกพร่องทางสติปัญญา อย่างไรก็ตาม มันอาจจะประสบความสำเร็จในทางปฏิบัติก็ตาม เมื่อตั้งอยู่บนพื้นฐานแห่งความเป็นธรรมและความสมบูรณ์ทางปัญญา โดยทั่วไปจะมีลำดับที่สูงกว่าทางสติปัญญา แม้ว่าจะถูกกล่าวหาว่าเป็น อุดมคติ โดยผู้ที่คุ้นเคยกับการใช้ความเห็นแก่ตัว