มองหมากเม่า....ผ่านมิติดาราศาสตร์

 

 

ยุคของไดโนเสาร์มีชื่อว่า "เมโสโซอิก" (Mesozoic) ระหว่าง 250 - 65 ล้านปี

 

 

พื้นที่ภาคอีสานตอนบนที่อยู่ระหว่างเทือกเขา   ภูพานและแม่น้ำโขง ถูกตั้งชื่อว่า “แอ่งสกลนคร” เป็นต้นกำเนิดของหมากเม่าคุณภาพดีที่สุดในแง่ของรสชาด กลิ่น สี และคุณค่าสารอาหาร แม้ว่าปัจจุบันได้มีการขยายพันธุ์ออกไปเพาะปลูกยังจังหวัดต่างๆในเชิงพาณิชย์ แต่หากมองในแง่มุมของคำว่า “ขนานแท้และดั่งเดิม” ก็ต้องมาที่สกลนคร

 

 

       หมากเม่าสุดยอดแห่งผลไม้จาก “พลังสุริยะ”

          ถ้าพูดตามหลักวิชาการก็ต้องเรียกหมากเม่าว่าเป็นพืชประเภท “ไวแสง” (photosensitive plant) หรือเข้าใจตามภาษาชาวบ้านว่า "พืชติดดอกและออกผลตามฤดูกาล” เพราะจะเริ่มสะสมอาหารตั้งแต่ปลายฤดูฝนประมาณเดือนตุลาคม ถูกกระตุ้นด้วยความหนาวบวกกับอากาศแห้งเดือนมกราคมจะเริ่มออกดอกประมาณกลางเดือนกุมภาพันธ์ ภาษาดาราศาสตร์เรียกว่า “ช่วงกลางวันสั้น กลางคืนยาว”  ดอกเริ่มบานในเดือนมีนาคมเป็นช่วงที่แสงจากดวงอาทิตย์กำลังเปลี่ยนมุมไปตั้งฉากกับแกนโลกที่เส้นศูนย์สูตร เรียกว่า “วสัตวิษุวัต” หรือฤดูใบไม้ผลิ กลางวันเท่ากับกลางคืน หลังจากนี้ความเข้มข้นของพลังแสงอาทิตย์เริ่มทวีขึ้นเรื่อยๆ ขณะเดียวกันผลหมากเม่าก็เจริญเติบโตและสะสมธาตุอาหารมากขึ้นเนื่องจากต้นแม่ต้องคายน้ำถี่ขึ้นทำให้มีการดูดน้ำและสารอาหารจากดินในอัตราสูง ประกอบกับแอ่งสกลนครโดยเฉพาะอย่างยิ่งบนเทือกเขาภูพานมีสารอาหารและแร่ธาตุที่เป็นประโยชน์สะสมอยู่มาก

           8 พฤษภาคม ดวงอาทิตย์อยู่ในตำแหน่งตรงศรีษะที่จังหวัดสกลนคร ก่อนจะเยื้องไปทางทิศเหนือถึงจุดสูงสุดวันที่ 21 มิถุนายน และย้อนกลับมาตรงศรีษะอีกครั้งวันที่ 5 สิงหาคม ช่วงระหว่างวันที่ 8 พฤษภาคม ถึง 5 สิงหาคม หมากเม่าได้รับพลังสุริยะชนิดที่เรียกว่า “จัดเต็มๆ” ถ้าเป็นวงการหมัดมวยก็ต้องเรียกว่าชกในสไตล์ไฟต์เต้อร์ “เดินหน้าลูกเดียว” ครั้นย่างเข้ากลางเดือนกันยายนผลหมากเม่าเริ่มสุกแก่ ทางดาราศาสตร์เรียกว่า “ศารทวิษุวัต” (autumnal equinox) หรือฤดูใบไม้ร่วง เป็นช่วงกลางวันเท่ากับกลางคืนอีกครั้งหนึ่งและเป็นการเตรียมตัวเข้าสู่ฤดูหนาว   

  

ช่วงวันที่ 8 พฤษภาคม ถึง 5 สิงหาคม หมากเม่าจะได้รับพลังสุริยะสูงสุดทำให้เกิดการสะสมสารอาหารในผลเม่าอย่างเต็มที่ เนื่องจากต้นแม่ต้องคายน้ำอย่างถี่ยิบทำให้เร่งการดูดสารอาหารจากดิน

 

 

           งานวิจัยด้วยตัวเองที่บ้าน

                              เพื่อให้การเก็บข้อมูลมีความแม่นยำ จึงต้องซื้อกิ่งพันธ์ุหมากเม่ามาปลูกในกระถางขนาดใหญ่ที่บ้านตั้งแต่ปี 2550 เพื่อเฝ้าดูการเจริญเติบโตอย่างใกล้ชิดตามปฏิทินดาราศาสตร์

 

ซื้อกิ่งพันธ์ุที่ติดลูกแล้วมาปลูกในกระถางเพื่อย่นระยะเวลาการวิจัย เพราะถ้าใช้กิ่งพันธ์ุที่ยังไม่เคยติดลูกมาปลูกจะต้องรออย่างต่ำ 3 ปี จึงจะเริ่มเห็นผล

 

ต้นเม่าอายุประมาณ 1 ปี หลังจากปลูก

 

 

เจริญเติบโตได้ดีมากในกระถาง 

 

 

  

 

 

การติดดดอกและออกผลของหมากเม่าตามปฏิทินดาราศาสตร์

 

ปลูกต้นหมากเม่าไว้ที่บ้าน (หมู่บ้านอารียา 1 ถนนเฉลิมพระเกียรติ ต.ธาตุเชิงชุม อ.เมืองสกลนคร) เพื่อศึกษาการเจริญเติบโตตามปฏิทินดาราศาสตร์

 

ปฏิทินดาราศาสตร์แสดงช่วง "วันสั้น" (short day) และ "วันยาว" (long day) จะเห็นชัดเจนว่าระยะออกดอกอยู่ในช่วง "วันสั้น" ที่ผ่านความหนาวเย็นและอากาศแห้ง และเริ่มติดผลอ่อนราว "วสันตวิษุวัต" (vernal equinox) กลางวันเท่ากับกลางคืน จากนั้นเริ่มสะสมสารอาหารตลอดช่วง "วันยาว" (long day) ที่มีแสงอาทิตย์ 12 - 13 ชั่วโมง และแก่ราวปลายเดือนสิงหาคม จนถึงระยะเก็บเกี่ยวเดือนกันยายน  

 

ผลผลิตหมากเม่าและผลิตภัณฑ์ในปัจจุบันจากสวนของอาจารย์คนพ วรรณวงศ์ และ กิจการไวน์เม่าสกลนคร ชาโต้ เดอภูพาน 

 

 

 

 

 

          สรุป

           หมากเม่าเป็นไม้ป่าพื้นเมืองเกิดจากการคัดสรรของธรรมชาติในสิ่งแวดล้อมของเทือกเขาภูพาน สกลนคร พี่น้องไทสกลจงภูมิใจในไม้ผลพื้นถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์และสร้างเศรษฐกิจอย่างยั้งยืนตราบนานเท่านาน